Tô Hoài (tên khai sinh: Nguyễn Sen; 27 tháng 9 năm 1920 - 6 tháng 7 năm 2014) là một nhà văn Việt Nam. Ông được coi là một trong những cây đại thụ của nền văn học Việt Nam hiện đại.
Tô Hoài sinh ra trong một gia đình có truyền thống làm giấy dó ở làng Nghĩa Đô, phủ Hoài Đức, tỉnh Hà Đông cũ (nay là phường Nghĩa Đô, quận Cầu Giấy, Hà Nội). Ông sớm bộc lộ năng khiếu văn chương và bắt đầu sáng tác từ khi còn nhỏ.
Tác phẩm của Tô Hoài mang đậm chất hiện thực, phản ánh chân thực cuộc sống của người dân lao động ở nhiều vùng miền khác nhau của Việt Nam. Ông có biệt tài miêu tả tâm lý nhân vật, đặc biệt là những nhân vật trẻ em.
Tô Hoài đã được tặng nhiều giải thưởng cao quý, trong đó có Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật đợt 1 (năm 1996). Ông được coi là một trong những nhà văn có ảnh hưởng lớn đến nền văn học Việt Nam hiện đại.
Tô Hoài bắt đầu viết văn từ năm 1938. Ông từng cộng tác với nhiều tờ báo, tạp chí như Tạp chí Văn học, Tạp chí Văn nghệ quân đội,... Ông đã xuất bản nhiều tác phẩm, trong đó có nhiều tác phẩm nổi tiếng như:
- Dế Mèn phiêu lưu ký (1941): Đây là tác phẩm đầu tay của Tô Hoài, được viết theo thể truyện đồng thoại. Tác phẩm kể về cuộc phiêu lưu của chú Dế Mèn, một chú dế có tính cách kiêu ngạo, nhưng sau đó đã trưởng thành và trở thành một dế có ích.
- Vợ chồng A Phủ (1952): Đây là tác phẩm tiêu biểu của Tô Hoài viết về đề tài miền núi Tây Bắc. Tác phẩm kể về cuộc đời của Mị và A Phủ, hai người nông dân bị áp bức, bóc lột trong chế độ thực dân phong kiến.
- Truyện Tây Bắc (1953): Đây là tập truyện gồm nhiều truyện ngắn, trong đó có truyện Vợ chồng A Phủ. Tập truyện đã được giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật năm 1996.
- Quê nhà (1969): Đây là tiểu thuyết kể về cuộc đời của nhân vật Mị sau cách mạng tháng Tám.
- Cát bụi chân ai (1975): Đây là cuốn tiểu thuyết tự truyện của Tô Hoài, kể về cuộc đời của ông từ khi còn nhỏ đến khi trưởng thành.
Những tác phẩm tiêu biểu của Tô Hoài
- Truyện ngắn:
- Con cóc kiện trời (1937)
- O chuột (1937)
- Giăng tơ (1937)
- Hai cái lốp (1937)
- Chuyến xe đêm (1938)
- Chuyện người con gái Nam Xương (1941)
- Cây chuối vung (1942)
- Làng (1943)
- Truyện dài:
- Dế Mèn phiêu lưu ký (1941)
- Vợ chồng A Phủ (1952)
- Truyện Tây Bắc (1954)
- Cát bụi chân ai (1966)
- Kim Đồng (1968)
- Đường đi Sa Pa (1960)
- Tùy bút, ký:
- Tuổi thơ tôi (1948)
- Chuyện cũ Hà Nội (1950)
- Một người Hà Nội (1956)
- Làng quê Việt Nam (1960)
- Miền Bắc nước ta (1961)
- Truyện Tây Bắc (1971)
- Tiểu luận:
- Nhà văn và nhân dân (1957)
- Viết văn cho thiếu nhi (1967)
- Một số vấn đề của văn học (1975)
- Hồ Chí Minh - người nghệ sĩ chân chính (1980)
Tô Hoài là một nhà văn có phong cách sáng tác độc đáo. Ông sử dụng ngôn ngữ giản dị, mộc mạc, giàu hình ảnh và cảm xúc. Ông cũng là một nhà văn có vốn hiểu biết phong phú về văn hóa, phong tục tập quán của dân tộc Việt Nam.
Tác phẩm của Tô Hoài đã góp phần quan trọng vào sự phát triển của nền văn học Việt Nam hiện đại. Ông được Nhà nước tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật năm 1996.
Một số nét đặc sắc trong sáng tác của Tô Hoài:
-
Tô Hoài là nhà văn của những miền đất, con người và phong tục tập quán của đất nước. Ông có vốn hiểu biết phong phú về văn hóa, phong tục tập quán của nhiều vùng miền trên đất nước. Điều này được thể hiện rõ trong các tác phẩm của ông, đặc biệt là những tác phẩm viết về miền núi Tây Bắc.
-
Tô Hoài là nhà văn của những người lao động nghèo khổ. Ông luôn đồng cảm với những người lao động nghèo khổ, bị áp bức, bóc lột. Điều này được thể hiện rõ trong các tác phẩm của ông, đặc biệt là những tác phẩm viết về đề tài nông thôn, miền núi.
-
Tô Hoài là nhà văn của những câu chuyện giản dị, mộc mạc, giàu hình ảnh và cảm xúc. Ông sử dụng ngôn ngữ giản dị, mộc mạc, giàu hình ảnh và cảm xúc để kể chuyện. Điều này khiến cho các tác phẩm của ông trở nên gần gũi, dễ đi vào lòng người đọc.
Tô Hoài là một nhà văn lớn của nền văn học Việt Nam. Ông đã để lại cho đời một sự nghiệp văn học đồ sộ, có giá trị to lớn. Tác phẩm của ông đã góp phần phản ánh chân thực cuộc sống của người dân lao động ở nhiều vùng miền khác nhau của Việt Nam, đồng thời góp phần nâng cao nhận thức của người đọc về cuộc sống và con người.
