Trong suốt những năm tháng kháng chiến chống Mỹ anh dũng, hình ảnh những nữ anh hùng nổi lên như những đóa hoa rực rỡ. Họ là những người mẹ kiên cường, những người vợ nơi hậu phương chung thủy, và những cô gái thanh niên xung phong tuổi mười tám, đôi mươi, hết lòng cống hiến cho Tổ quốc. Hôm nay, chúng ta cùng nhìn lại những trang thơ cách mạng về người phụ nữ để thấy vẻ đẹp hào hùng của họ trong đời thực, một thế hệ không biết cúi đầu.
Hình ảnh nữ anh hùng Trần Thị Lý đã trở nên quen thuộc với người dân Việt Nam. Cuộc đời chị là nguồn cảm hứng vô tận cho thi ca, nhạc họa, phim ảnh, nổi tiếng nhất là bài thơ “Người con gái Việt Nam” của Tố Hữu. Giữa năm 1958, phòng bệnh số 8, nhà A1, Bệnh viện Việt - Xô tiếp nhận một bệnh nhân đặc biệt: Trần Thị Nhâm (tức Lý), 25 tuổi, từ miền Nam, nặng 26 kg, suy kiệt, có 42 vết thương, đầu vú bị cắt, bộ phận sinh dục chảy máu. Nhà thơ Tố Hữu đã xúc động khi thăm chị, sau đó sáng tác bài thơ nổi tiếng ngày 7 tháng 12 năm 1958. Bài thơ được dịch ra nhiều thứ tiếng và thu hút sự chú ý của dư luận quốc tế.
Cuộc đời cách mạng của chị Trần Thị Lý gắn liền với cuộc đấu tranh chống đế quốc Mỹ của nhân dân miền Nam và cả nước. Chị luôn giữ vững phẩm chất kiên trung, vững vàng trong mọi tình huống, dù phải chịu nhiều gian khổ, tra tấn. Chị là biểu tượng của người con gái Việt Nam kiên cường, không khuất phục. Năm 1964, chị Trần Thị Lý được kết nạp Đảng lúc 19 tuổi. Tháng 2/1965, Mỹ mở rộng chiến tranh ra miền Bắc, chị tham gia lực lượng dân quân, làm chiến sĩ phòng không nam Cầu Dài, thị xã Đồng Hới. Ngày 4/4/1965, trong tình thế nguy hiểm, chị dũng cảm chèo đò chở Bí thư Đảng ủy xã vượt sông chỉ đạo chiến đấu, rồi trở lại an toàn. Chị đã mưu trí, dũng cảm trong các trận chiến và được tuyên dương anh hùng ngày 1/1/1967, gặp Bác Hồ ba lần. Chị từng giữ chức Phó Đội trưởng đội công tác, Phó rồi Giám đốc khách sạn Bạch Đằng, Đại biểu Quốc hội khóa IV, V, VI; Ủy viên BCH TƯ Hội LHPN Việt Nam, Ủy viên TƯ Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Năm 1992, chị qua đời do vết thương tái phát và được Nhà nước tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân.
Người anh hùng vùng Đất Đỏ, Võ Thị Sáu, đã đi vào thơ ca với hình ảnh bông hoa lê ki ma tinh khôi, thuần khiết. Nhà thơ Phan Thị Thanh Nhàn trong một lần thăm mộ chị Sáu đã viết nên bài “Truyền thuyết trên đảo Côn Sơn” đầy cảm xúc. Chị Sáu tham gia cách mạng từ 14 tuổi, lập nhiều chiến công, nhưng bị bắt và giam cầm tại khám Chí Hòa. Dù mới 16 tuổi, chị đã khẳng định yêu nước chống thực dân không phải là tội. Chị hy sinh ngày 23/1/1952, trở thành biểu tượng của lòng yêu nước và tinh thần bất khuất.
Có một người mẹ đêm đêm chèo đò chở những người con của cách mạng qua sông, đó là mẹ Nguyễn Thị Suốt. Mẹ Suốt là biểu tượng của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, tấm gương tiêu biểu của người phụ nữ Việt Nam. Tình yêu quê hương đã thúc đẩy mẹ xung phong nhận công việc nguy hiểm: Chèo đò ngang qua sông Nhật Lệ. Nhà thơ Tố Hữu đã gặp mẹ và sáng tác bài thơ “Mẹ Suốt” sau cuộc trò chuyện cảm động.
Trong những năm 1964 - 1966, mẹ Suốt vẫn chèo đò, đưa hàng trăm lượt người qua sông ngay cả khi máy bay Mỹ ném bom. Mẹ là người lái đò trách nhiệm, gan dạ, không ngần ngại khi phải phục vụ chiến đấu và nhân dân. Trong Đại hội Anh hùng, chiến sĩ thi đua toàn quốc năm 1966, mẹ Suốt được tuyên dương Anh hùng ngành Giao thông vận tải trong chống Mỹ cứu nước. Cuối năm 1968, mẹ ngừng công việc chèo đò và hy sinh ngày 11/10/1968. Năm 1980, bia đài Mẹ Suốt được dựng tại bến đò, tượng trưng cho lòng can đảm và tình yêu nước của người mẹ Việt Nam.
