Nhà soạn nhạc Trịnh Công Sơn từng phát biểu một cách rất thú vị về nhà thơ Nguyễn Duy như sau: "Nguyễn Duy tựa như một miếng đất hoang, còn thơ của Nguyễn Duy lại là một cây cỏ quý mọc lên từ đó". Thơ của Nguyễn Duy thực sự đặc biệt, trong những câu thơ thoải mái, phóng khoáng, tưởng như không có sự suy nghĩ, nhưng thực chất chứa đựng những sâu sắc, những chiêm nghiệm về cuộc sống, rất trầm tĩnh và lặng lẽ, khiến người đọc phải suy ngẫm, nghẹn ngào lại về những giá trị thực sự của cuộc sống.
Tác phẩm "Ánh Trăng" là một ví dụ điển hình cho phong cách viết của Nguyễn Duy. Nó là một sự suy tư về tính chất dễ thay đổi của con người, đối diện với sự trung thành kiên định của ánh trăng cao thượng trên bầu trời. Tuy nhiên, khi đọc bài thơ "Đò Lèn", người đọc lại cảm nhận sâu sắc hơn về nỗi suy tư về cuộc sống trong thời chiến tranh khốc liệt, cùng với hồi ức về tuổi thơ trong trẻo, ngây ngô của nhà thơ. Điều đó khiến người ta phải nhìn nhận lại bản thân, trân trọng hơn những điều bình dị, những khoảnh khắc giản đơn trong cuộc sống.
Nguyễn Duy, một người lính thông tin đã tham gia vào cuộc kháng chiến chống Mỹ, thường xuyên đề cập đến hình ảnh của người lính trong thơ của mình, đặc biệt là trong các tác phẩm liên quan đến chiến tranh và quê hương. Thơ của ông không tìm kiếm những vẻ đẹp hoành tráng, kiêu hùng, mà thay vào đó, Nguyễn Duy thường tập trung vào những đặc điểm giản dị, bình dị, nhưng sâu sắc của cuộc sống hàng ngày, trong những ký ức của tuổi thơ và trong lao động của những người nông dân trong thời gian kháng chiến.
"Đò Lèn" cũng không ngoại lệ, toàn bộ bài thơ là một phần của ký ức, với những khoảnh khắc vui vẻ, hồn nhiên, nhưng cũng không thiếu những hình ảnh đau lòng về thời chiến tranh. Tuy nhiên, khi đọc thơ của Nguyễn Duy, người đọc không phải lúng túng trong nỗi buồn, mà thay vào đó là cảm giác của sự suy tư, chiêm nghiệm, thấu hiểu, khiến bản thân phải suy ngẫm về những giá trị thực sự trong cuộc sống.
Hình ảnh của người bà trong thơ của Nguyễn Duy là biểu tượng của tình cảm yêu thương, sự hy sinh vô điều kiện của người phụ nữ Việt Nam. Bà không chỉ đại diện cho sự kiên nhẫn, sức mạnh, mà còn là nguồn động viên, hy vọng và yêu thương mãnh liệt của tuổi thơ. Bà một mình đối mặt với những khó khăn, vất vả trong thời gian chiến tranh, nhưng vẫn luôn giữ vững tinh thần, là nguồn cảm hứng không ngừng cho tác giả.
Những đoạn thơ như "Thuở nhỏ tôi ra cống Na câu cá, níu váy bà đi chợ Bình Lâm, bắt chim sẻ ở vành tai tượng Phật" mang lại hình ảnh một tuổi thơ đầy màu sắc, với những hoạt động vui nhộn, hồn nhiên, gắn bó với quê hương, với gia đình. Đây là những ký ức đẹp đẽ, đầy ý nghĩa, khiến người đọc nhớ mãi, yêu thương mãi.
Tuy nhiên, qua những dòng thơ, Nguyễn Duy cũng không quên nhắc nhở về những giá trị văn hóa, truyền thống của dân tộc, qua những chi tiết về phong tục, tập quán của người Việt xưa. Điều này giúp thơ của ông trở nên gần gũi, chân thực hơn, đồng thời cũng là cơ hội để người đọc hiểu sâu hơn về văn hóa, lịch sử của dân tộc.
Những hình ảnh như "bà mò cua xúc tép ở đồng Quan, bà đi gánh chè xanh Ba Trại" không chỉ là một phần của ký ức cá nhân của Nguyễn Duy, mà còn là biểu tượng của sự kiên trì, cần cù và tình yêu thương vô điều kiện của người phụ nữ Việt Nam. Đây là những hình ảnh quen thuộc, đầy ý nghĩa, là nguồn cảm hứng không ngừng cho tác giả.
Tuy có những khó khăn, gian khổ trong cuộc sống, nhưng hình ảnh của người bà vẫn luôn tỏa sáng, là điểm tựa, là nguồn động viên vô cùng quý báu. "Tôi đi lính, lâu không về quê ngoại, dòng sông xưa vẫn bên lở bên bồi, khi tôi biết thương bà đã muộn, bà chỉ còn là một nấm cỏ thôi" là những dòng thơ cuối cùng của Nguyễn Duy, đầy ý nghĩa, là lời nhắc nhở cho chúng ta biết trân trọng, biết ơn những điều quý báu mà chúng ta đang có, trước khi mất đi mãi mãi
