Nhà thơ Nguyễn Khuyến, hay Nguyễn Văn Thắng, mang trong mình nguồn gốc từ một gia đình nghèo nhưng có truyền thống học vấn. Nếu Xuân Diệu được gọi là "ông hoàng thơ tình", thì Nguyễn Khuyến được xem như "nhà thơ của dân làng, của Việt Nam". Các tác phẩm của ông thường nối liền tình yêu quê hương, biểu hiện cuộc sống của người dân nông thôn, và phản ánh sự kiện xã hội. Tình yêu và niềm tự hào của ông dành cho đất nước được thể hiện rõ qua từng dòng thơ, thậm chí khi ông chấp nhận ẩn dật trước quân Pháp.
Trong số các tác phẩm nổi bật, "Ông phỗng đá" nổi bật như một tác phẩm điển hình của thơ trào phúng. Bài thơ này không chỉ thể hiện lòng kiên định và tình yêu quê hương, mà còn châm biếm tầng lớp thống trị. Câu hỏi "Ông đứng làm chi đó hỡi ông?" là một lời tự hỏi của tác giả về ông phỗng đá đứng trên hòn đá non bộ. Thông qua hình ảnh này, Nguyễn Khuyến muốn diễn đạt sự bền vững và kiên định.
Từ "trơ trơ như đá, vững như đồng" mô tả ông phỗng đá như một biểu tượng của sự ổn định và không thay đổi. Câu hỏi "Đêm ngày gìn giữ cho ai đó, Non nước đầy vơi có biết không?" đặt ra thắc mắc về sự cống hiến và trách nhiệm của người đứng đầu. Ý nghĩa sâu xa về sự quan trọng của công lao và nỗ lực của người dân được thể hiện qua hình ảnh "non nước đầy vơi".
Bài thơ này không chỉ giúp hiểu rõ hơn về thơ trào phúng, mà còn phản ánh rõ thực trạng xã hội với sự thờ ơ của tầng lớp thống trị trước những khó khăn của người dân. Dù là một tác phẩm ngắn, "Ông phỗng đá" vẫn là một minh chứng cho lòng yêu nước và sự chua xót của Nguyễn Khuyến.
