"Dưới bóng hoàng lan" của Thạch Lam là một truyện ngắn nhẹ nhàng, tinh tế mà sâu sắc. Nhân vật Thanh trong truyện đã để lại ấn tượng sâu sắc cho độc giả với sự gắn bó sâu sắc với quê hương, tình yêu thương gia đình và tình cảm đôi lứa vô tư, trong sáng.
Thanh mất cha mẹ từ khi còn nhỏ, bà là người thân duy nhất chăm sóc, nuôi dạy anh khôn lớn. Vì vậy, tình cảm và nỗi nhớ anh dành cho bà rất lớn. Thạch Lam miêu tả chi tiết diễn biến tâm trạng, tình cảm của Thanh khi anh trở về thăm quê nhà, từ đó độc giả dễ dàng cảm nhận những giá trị tốt đẹp.
Thanh là một người có sự gắn bó sâu sắc với quê hương. Khi vừa về đến nhà, anh tận hưởng không khí yên bình, mát mẻ, tĩnh lặng nơi đây. Từ con đường lát gạch Bát Tràng, bức tường hoa đến cây hoàng lan năm xưa, tất cả khiến Thanh xúc động, nghẹn ngào. Tình yêu quê hương hiện hữu trong từng cung bậc cảm xúc của nhân vật, khơi gợi lòng đồng cảm nơi người đọc.
Thanh còn rất yêu thương gia đình mình. Sống với bà từ nhỏ, được bà chăm sóc, dạy dỗ, anh vô cùng kính trọng và biết ơn bà. Tiếng gọi "Bà ơi" nghẹn ngào sau bao tháng ngày xa cách, hình bóng bà vẫn như xưa, mang đến cảm giác che chở, bảo vệ. Khi nghĩ về việc bà chỉ có một mình, Thanh chợt thấy thương bà vô kể.
Ngoài ra, Thanh còn hiện lên là một người tinh tế, dịu dàng trong mối tình chớm nở với cô hàng xóm. Khi còn là những đứa trẻ, họ hồn nhiên chơi đùa dưới bóng cây hoàng lan. Giờ đây, khi trưởng thành, họ gặp lại nhau với tình cảm nhẹ nhàng, trong sáng. Thanh chăm chú quan sát Nga, hồi tưởng quá khứ thân thiết. Anh kéo cành hoàng lan xuống cho Nga tìm hoa, không ngần ngại nắm lấy bàn tay nhỏ nhắn của cô. Hình bóng Nga cài bông hoa hoàng lan lên mái tóc, thủy chung mong nhớ, đợi chờ đã khắc sâu vào tâm trí anh. Tình yêu tuy chưa thổ lộ nhưng đã hiện hữu rõ nét trong lòng mỗi người.
Nhân vật Thanh hiện lên gần gũi qua hành động và diễn biến tâm trạng. Cốt truyện nhẹ nhàng nhưng vẫn thành công mang đến nhiều giá trị tốt đẹp. Đó là câu chuyện về một người con xa xứ với tình yêu và sự gắn bó sâu đậm với quê hương, tình cảm gia đình chân thành cùng tình yêu đôi lứa trong sáng. Tất cả khiến nhân vật Thanh dễ dàng đi vào lòng người đọc.
Với "Dưới bóng hoàng lan", Thạch Lam đã khẳng định tài năng và sự tinh tế của một nghệ sĩ. Tác phẩm kéo gần khoảng cách giữa độc giả và nhân vật, khơi gợi lòng đồng cảm giữa những người con xa xứ. Truyện khẳng định vị trí và giá trị vững bền trong kho tàng văn học Việt Nam.
