Mỗi khi rừng thu vang tiếng
Lá vàng kêu nhè nhẹ
Nai vàng chậm chạp bước
Dẫm trên lá thu rơi.
Mùa thu luôn là nguồn cảm hứng không ngừng cho các nhà thơ. Từ sắc vàng của lá, đến hơi thở dịu dàng của gió, mùa thu mang đến hình ảnh dịu dàng và lãng mạn. Trong số đó, có một bài thơ đặc biệt đã khắc họa một cách tinh tế khung cảnh mùa thu gần gũi và giản dị, đó là "Sang Thu" của Hữu Thỉnh.
"Đột nhiên thấu hương ổi
Lạnh buốt trong hơi se."
Những nhà thơ thường mô tả mùa thu bằng sắc vàng của lá rơi, mang theo một nỗi buồn buồn. Tuy nhiên, "Sang Thu" lại đưa ra một cái nhìn mới, động cảm. Bằng cách nhạy cảm và khéo léo, tác giả cảm nhận được hương thơm nhẹ nhàng của quả ổi, gợi lên cảm xúc khó diễn đạt. Cụm từ "đột nhiên thấu" thể hiện sự ngạc nhiên khi tác giả nhận ra mùa thu đã đến qua hương thơm nhẹ nhàng của quả ổi, một hương thơm quen thuộc và ấm áp. Mùi thơm của quả ổi đã "thấu" vào "hơi se" của mùa thu đầu tiên, một hơi thở mát mẻ và se lạnh. Động từ "thấu" diễn tả sự hòa quyện, kết nối giữa mùi hương ổi và hơi thở của mùa thu đầu tiên.
Chỉ qua hai dòng thơ đầu tiên, Hữu Thỉnh đã truyền đạt một cảm nhận mới về mùa thu, về sự chuyển mùa một cách tinh tế nhất, về những điều giản dị xung quanh chúng ta.
"Sương mù lướt nhẹ qua lối
Có vẻ như thu đã về."
Sương mù thu được nhân cách hoá; cụm từ "lướt nhẹ" miêu tả bước đi chậm rãi của mùa thu, khiến cho người đọc cảm nhận được khung cảnh sương mù bao phủ lối đi. Sương mù thu không vội vàng, mà lại mơ hồ và êm đềm. Tác giả phải tự hỏi "có vẻ như", là một sự không chắc chắn, là một dự đoán, nhưng thực tế trong tâm trí tác giả, dường như ông biết rằng mùa thu đã đến.
Từ cảm nhận thông qua các giác quan, cảm xúc của tác giả về mùa thu dần dần hòa vào cảnh vật xung quanh:
"Sông dần dần trở nên êm đềm
Chim bắt đầu vội vã bay đi
Những đám mây của mùa hạ
Dần chuyển sang màu thu."
Nước mùa thu dâng lên theo từng cơn gió, sự dâng lên ấy có vẻ như là một biểu hiện của sự thay đổi, sự di chuyển. Cánh chim trời cũng "vội vã" rời đi. Đất trời khi chuyển mùa dường như hối hả hơn, nhanh chóng hơn. Mùa thu lúc này hiện ra trong cảm nhận của nhà thơ mang hình thái rõ ràng, bởi nhà thơ đã nhận ra rằng mùa thu đã đến rồi. Đám mây của mùa hạ được tác giả mô tả một cách đặc biệt, diễn tả quá trình chuyển mình của mùa thu một cách nhẹ nhàng. Nhà thơ Hữu Thỉnh từng tâm sự: “Khi tôi viết bài thơ này tôi đã liên tưởng đến những đám mây mùa Hạ. Đó là những đám mây tràn trọn vẹn vào mùa Thu. Thế nhưng có gì ngăn cảm xúc của tôi lại theo chiều hướng đấy... Mây mùa Hạ thường chứa nhiều màu sắc, thậm chí đầy giông bão tựa hồ những ước mơ khao khát của tuổi trẻ. Những ước mơ khao khát ấy thường lấy đi rất nhiều sức lực của tuổi trẻ. Tuy nhiên giữa mơ và thực là hai thế giới luôn đối lập nhau và chẳng phải ước mơ nào cũng trở thành hiện thực.”
Qua khổ thơ cuối cùng, nhà thơ đã chiêm nghiệm mùa thu bằng cái nhìn của một đời người:
"Vẫn còn bao nhiêu nắng
Đã dần tan chảy cơn mưa
Tiếng sấm giảm dần lặng lẽ
Trên hàng cây già nghiêng."
"Nắng", "mưa" và "sấm" là những hiện tượng tự nhiên, thế nhưng ở đây nhà thơ không chỉ miêu tả cảnh thu, mà còn thể hiện cái nhìn về cuộc đời và con người. Tác giả đã sử dụng hình ảnh của "hàng cây già nghiêng" để diễn tả những con người đã trải qua nhiều thăng trầm, như mùa thu vậy; mùa thu cũng là mùa của những năm tháng già nua. Có lẽ khi con người trải qua những thời kỳ khó khăn, đến một lúc nào đó cần phải bình thản nhìn lại và cảm nhận mọi thứ. Khi mà con người đã trải qua những ngày tháng gian khổ, dường như cuộc đời cũng không thể đánh bại họ nữa, nó làm cho con người trở nên bình yên hơn, sâu sắc và phong phú hơn.
Bài thơ "Sang Thu" của Hữu Thỉnh là một bài thơ gần gũi và quen thuộc. Nó không chỉ miêu tả cảnh đất trời lúc chuyển mùa, mà với tôi, bài thơ còn là một lời tâm sự của một người đã trải qua những cung bậc của cuộc đời. Qua bài thơ này, tôi không chỉ cảm nhận được vẻ đẹp của mùa thu, mà còn học được nhiều bài học về cuộc sống và con người.
