Con người chỉ thực sự trưởng thành khi vượt qua những thử thách gian nan của cuộc đời, và điều này đòi hỏi phải có niềm tin, ý chí và nghị lực lớn lao. Từ ngàn đời xưa, ông cha ta đã hiểu nguyên tắc này và răn dạy con cháu qua câu tục ngữ: “Có chí thì nên”. Câu tục ngữ này tuy ngắn gọn nhưng chứa đựng một bài học quý báu, là chìa khóa dẫn tới thành công.
Vậy ta nên hiểu câu “Có chí thì nên” như thế nào? Cần phân biệt rõ ràng giữa “trí” và “chí”. “Trí” là sự thông minh, hiểu biết của con người, có được qua quá trình học tập. “Chí” là lòng quyết tâm, ý chí và sức mạnh tinh thần giúp con người dũng cảm làm điều gì đó, có được sau quá trình rèn luyện bản thân. “Nên” ở đây được hiểu là sự thành công khi có nghị lực “chí”. Tục ngữ này khuyên dạy rằng: nếu có lòng quyết tâm và sự cố gắng không ngừng nghỉ, ta sẽ đạt được mục tiêu và ước mơ của mình. Những điều tốt đẹp chỉ xuất hiện khi được đánh đổi bằng nỗ lực và phấn đấu. Nếu thiếu đức tính này, ta sẽ dễ bị chán nản và mệt mỏi khi gặp khó khăn. Ý nghĩa của câu tục ngữ này tương tự như câu “Có công mài sắt có ngày nên kim” hay “Nước chảy đá mòn”.
Mahatma Gandhi từng nói: “Sức mạnh không đến từ thể chất, nó đến từ ý chí bất khuất”. Ý chí là động lực lớn lao giúp ta tiến thẳng đến mục tiêu mà không chút ngần ngại, e sợ. Cuộc đời không bao giờ báo trước những khó khăn, vất vả nên để thành công, cần rèn luyện cho bản thân một tinh thần thép. Ý chí còn là ngọn đèn trong đêm tối khi ta muốn buông xuôi, nhắc nhở ta lý do bắt đầu và tiếp thêm sức mạnh để bước tiếp. Có rất nhiều tấm gương với ý chí phi thường trong cuộc sống. Ông Cao Bá Quát, tuy có tài năng văn phú hơn người nhưng chữ xấu, đã kiên trì rèn chữ và để lại tiếng thơm muôn đời. Thomas Edison thất bại hơn mười nghìn lần trước khi tìm ra chất liệu cho dây tóc bóng đèn. Và Bác Hồ, hơn ba mươi năm bôn ba khắp bốn bể năm châu để tìm con đường cứu nước, đã hi sinh tất cả để chúng ta có cuộc sống yên bình hôm nay.
Thật đáng thương cho những người dễ nản chí, nhụt chí, thấy khó khăn đã chùn bước mà không tìm cách giải quyết. Họ dễ có cái nhìn bi quan về cuộc sống, cảm thấy áp lực và có thể oán trách xã hội, trở thành gánh nặng cho người khác. Để tránh tình trạng này, mỗi người cần trân trọng bài học từ câu tục ngữ “Có chí thì nên”. Đức tính này có thể bắt nguồn từ những việc đơn giản nhất, như quyết tâm giải một bài toán khó hay thực hiện mục tiêu học tập. Rèn luyện tính nhẫn nại và nỗ lực hoàn thành ước mơ giúp ta trở thành con người có ích cho cộng đồng, xã hội.
Câu tục ngữ “Có chí thì nên” là lời dạy quý giá của ông cha ta. Cuộc sống sẽ tẻ nhạt nếu không có mục tiêu và nghị lực để đạt được mục tiêu đó. Sự cố gắng sẽ mang mồ hôi và nước mắt, nhưng thành quả lại ngọt ngào. Bạn có muốn nếm vị ngọt ngào đó? Hãy cố gắng ngay từ hôm nay, từ khi ta còn là học sinh, để mang lại những điều tốt đẹp cho bản thân và cho đời.
