1. Thuyết minh về chùa Phật Tích Bắc Ninh chọn lọc siêu hay:
Chùa Phật Tích hay còn gọi là chùa Vạn Phúc, thuộc thôn Phật Tích, xã Phật Tích, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh. Giống như chùa Dâu, chùa Bút Tháp,… chùa Phật Tích là một di tích lịch sử văn hóa tiêu biểu ở Bắc Ninh. Theo sách “Đại Việt sử toàn thư”, chùa Phật Tích được xây dựng vào năm Thái Bình thứ 4 (1057) với nhiều công trình kiến trúc đặc sắc.
Năm 1066, vua Lý Thánh Tông cho xây dựng tháp cao ở chùa. Tương truyền, sau khi tháp sụp đổ, bên trong có tượng Phật A Di Đà bằng đá xanh nguyên khối dát vàng. Trước sự xuất hiện kỳ diệu của bức tượng Phật này, ngôi làng đã được đổi tên thành Phật Tích. Trải qua thăng trầm của thời gian, chùa Phật Tích bị hư hại nặng nề. Đến năm 1686, chùa mới được xây dựng lại quy mô và đổi tên là Vạn Phúc Tự.
Nhưng rồi thời kỳ hưng thịnh và thịnh vượng của Phật giáo chỉ kéo dài gần 300 năm. Cuộc chiến tranh chống thực dân Pháp khiến chùa bị hư hại, hư hỏng nặng nề. Chùa chỉ được trùng tu khi hòa bình lập lại. Năm 1959, Bộ Văn hóa đã xây dựng lại 3 ngôi chùa nhỏ để đặt tượng Phật A Di Đà bằng đá quý. Đến tháng 4 năm 1962, Nhà nước chính thức công nhận chùa Phật Tích là di tích lịch sử văn hóa.
Chùa Phật Tích nằm ở sườn phía Nam núi Phật Tích (còn gọi là núi Lan Kha, phi Tiên), cách Hà Nội 20 km về phía Đông, cửa mở về hướng Tây, phía trước là sông Đuống. Từ cổng chùa lên đến vườn tháp, khu chùa có 3 tầng. Từ cổng chùa qua một con đường bằng phẳng là những bậc đá dẫn vào vườn chùa. Đây là vùng đất cao, được đắp bằng đá kiên cố hình hộp chữ nhật chế tác từ thời nhà Lý. Đi hết 30 bậc thang, du khách sẽ tới bệ tháp chuông dẫn vào chùa. Nằm đối xứng giữa hai bậc đá là hai dãy tượng đá thờ linh thú, gồm 10 con: cá sấu, ngựa, trâu, voi, sư tử, khiến đường vào chùa thêm phần huyền bí.
Các tượng linh thú được đặt dọc hai bên chùa Chùa Phật Tích được xây dựng theo phong cách kiến trúc “ngoại công nội”. Trước sân chùa rộng lớn là vườn hoa mẫu đơn đầy màu sắc. Bên phải chùa là điện thờ chúa Trần Thị Ngọc Âm – phủ đầu tiên của hòa thượng Trình Trang ở chùa này. Bà là người có công lớn trong việc trùng tu chùa và đã bỏ tiền cùng người dân 13 thôn xây dựng đình tại đây. Bên trái chùa là nhà tổ tiên thờ Truyền công Lý Thiên Tổ. Ông viên tịch tại chùa vào năm 1644. Hiện nay chùa vẫn còn lưu giữ bức tượng Chuyết bị thiêu rụi khi đang ngồi thiền.
Sau nhiều lần tu sửa đến nay, chùa Phật Tích hiện có 7 gian dùng để đón khách, 5 phòng thờ Phật, A Di Đà và Tam Thế Phật và 7 phòng. Chùa mang nét kiến trúc Phật giáo đặc trưng của thời Lý và là địa điểm hành hương Phật giáo nổi tiếng được nhiều người ghé thăm.
Bên cạnh những công trình kiến trúc cổ quý giá, chùa Phật Tích còn nổi tiếng với tác phẩm điêu khắc đá cổ, trong đó nổi tiếng nhất là tượng đá A Di Đà. Theo các nhà nghiên cứu nghệ thuật, đây là tác phẩm điêu khắc nghệ thuật từ thời nhà Lý. Đức Phật ngồi thiền, tay cầm ấn Tam Muội, toàn thân làm bằng đá xanh nguyên khối hơi nghiêng về phía trước. Tượng được tạo hình cân đối giữa thân và đầu theo tỷ lệ “bốn phần tư tâm thất”, nghĩa là đầu chiếm 1/4 thân ngồi và chiếm 1/7 thân đứng. Đầu tượng có Ushnisha búi cao, miệng mỉm cười bộc lộ vẻ đẹp nữ tính đầy đặn và bí ẩn. Tượng mặc hai lớp áo, bên ngoài cơ thể mặc một lớp áo mỏng phủ từ vai đến lưng. Những nếp nhăn chạy từ thân đến đùi ôm lấy đôi chân mềm mại theo phong cách điêu khắc của trường phái “Gandhara”.
Tượng A Di Đà nằm trên bệ tháp đá hình hoa sen hai tầng có nhiều chạm khắc tinh xảo. Cả thân và bệ đều có tổng chiều cao 4,7 mét, trong đó bệ đá sen dài 1,7 mét, rộng 0,8 mét và cao 0,36 mét. Tầng trên chạm dây hoa mềm mại, tầng dưới là sóng nước cách điệu. Hai bên của hai tầng đều được chạm khắc hình những con rồng đang vui đùa cùng nhau ẩn trong mây. Tất cả đều rất tinh xảo và sống động, thể hiện sự kỳ công tỉ mỉ của những người thợ lành nghề.
Có thể nói, chùa Phật Tích là nơi giao thoa giữa văn hóa Phật giáo Ấn Độ và tín ngưỡng dân gian Việt Nam cổ xưa. Ngoài vẻ đẹp kiến trúc từ thời nhà Lý, chùa còn nổi tiếng với tượng Phật A Di Đà quý giá được làm hoàn toàn từ đá xanh nguyên khối. Đây là địa điểm du lịch cực kỳ tâm linh thu hút du khách từ khắp nơi trên thế giới đến tham quan và chiêm bái.
2. Thuyết minh về chùa Phật Tích Bắc Ninh chọn lọc ngắn gọn:
Chùa Phật Tích hay còn gọi là chùa Vạn Phúc nằm trên núi Phật Tích, xã Phật Tích, huyện Tiên Du. Ngôi chùa cổ là một công trình kiến trúc chạm khắc đặc biệt độc đáo. Vào thời Lý, thời Trần, chùa Phật Tích được coi là quốc tự, là thắng cảnh nổi tiếng, là trung tâm Phật giáo lớn của cả nước, là học viện trí thức Đại Việt.
Theo tài liệu lịch sử: “Vua đời Lý thứ 3 năm Long Thủy Thái Bình thứ 4 (1057) có tháp cao hơn 300m và tượng vàng cao 6m dựng trên núi Phật Tích, xây chùa 100 gian ở đó” và “trên đỉnh núi có ngôi nhà đá to lớn, sáng như ngọc”. Ngoài ra còn có 10 tượng đá khổng lồ ở bậc thềm, giếng rồng ở sân sau; và tất cả các tòa nhà đều được chạm khắc bằng hình ảnh linh thú. Chẳng hạn như: chim, hoa và sao”. Đây là di tích và quốc tự của nhà Lý, là nơi đón tiếp nhiều vị vua của các triều đại xưa đến tham quan và thờ cúng. Đây cũng là nơi đào tạo nhân tài, từng tổ chức thi Tiến sĩ vào năm Xương Phụ thứ 8 (1384) đời Trần.
Đến thăm chùa Phật Tích, du khách có cơ hội quan sát rất nhiều di vật cổ, tượng, kiệt tác điêu khắc có giá trị như; tượng Phật A Di Đà (tác phẩm điêu khắc bằng đá thời Lý được công nhận là Quốc bảo), giếng rồng, 36 tháp thánh, tượng “đầu người-chim” đánh trống, thổi sáo và nhạc cụ, 5 đôi đá thánh linh thú (ngựa, voi, trâu, sư tử, tê giác)… Trên đường leo lên núi Phật Tích, du khách hoàn toàn có thể tận hưởng bầu không khí uy nghiêm khi đi ngang qua rừng thông và chiêm ngưỡng tượng Phật bằng đá lớn nhất Đông Nam Á xây dựng trên đỉnh núi. Ăn chay tại bếp nhà chùa cũng là một trải nghiệm thú vị đối với du khách trong và ngoài nước.
Hàng năm vào ngày mồng 4 Tết, lễ hội ngắm hoa mẫu đơn được tổ chức ở chùa. Đây là lễ hội lớn và lần đầu tiên được tổ chức trên phạm vi cả nước. Vào những ngày lễ hội, du khách có thể tham gia các nghi lễ địa phương để cầu bình an, thịnh vượng hay tham gia các hoạt động văn hóa truyền thống mang đậm nét đặc trưng của vùng đất Kinh Bắc – Bắc Ninh như: Hát quan họ trên thuyền, nghe chuyện tình đẹp của chàng nho sinh Từ Thức gặp nàng tiên ở xứ sở Phật Tích.
3. Thuyết minh về chùa Phật Tích Bắc Ninh chọn lọc ấn tượng:
Chùa Phật Tích tọa lạc tại xã Phật Tích, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh, là một di tích lịch sử văn hóa ở Việt Nam, chứa đựng những giá trị văn hóa và điêu khắc của thời Lý.
Chùa Phật Tích được xây dựng từ thế kỷ thứ 7 đến thế kỷ thứ 10 và trải qua nhiều lần trùng tu trong suốt nhiều năm. Lần đầu tiên được trùng tu vào thời nhà Lý. Năm 1057, vua Lý Thánh Tông cho dựng tháp và làm tượng vàng. Sau này vào thế kỷ 17, chùa được mở rộng. Thật không may, chùa đã bị chiến tranh tàn phá vào năm 1947 và được xây dựng lại theo phong cách đơn giản hơn vào năm 1958. Và đến năm 1991, chùa được xây dựng lại theo kiểu dáng kiến trúc cổ.
Trong số những tàn tích còn sót lại của chùa có tượng Phật A Di Đà bằng đá có niên đại từ thế kỷ 10-11, được coi là bảo vật. Các cột của chùa được trang trí bằng hoa sen chạm khắc tinh xảo và dàn nhạc với các nghệ nhân chơi nhiều loại nhạc cụ truyền thống.
Theo ghi chép lịch sử, chùa Phật Tích là ngôi chùa quan trọng cấp quốc gia, là nơi các vua nhà Lý thường đến hành lễ cầu an, quốc thái dân an. Đây không chỉ là trung tâm văn hóa Phật giáo mà còn là nơi đào tạo tu sĩ Phật giáo. Với những giá trị đặc biệt như vậy, Phật Tích xứng đáng là di tích quốc gia, nơi lưu giữ bảo vật quốc gia.
Chùa Phật Tích là nơi trưng bày tượng Phật Ngọc lớn nhất Việt Nam – nặng 4,5 tấn, cao 3,5m, tạc bằng khối đá Nephrite. Trước khi đến chùa Phật Tích, tượng Phật Ngọc đã từng viếng thăm Đà Nẵng, Vũng Tàu, Thành phố Hồ Chí Minh và Đồng Tháp ở Việt Nam. Sau khi rời chùa Phật Tích, tượng đã đi đến nhiều nơi trên thế giới như Mỹ, Đài Loan… trước khi được an cư tại Tháp Hòa Bình ở Bendigo, New South Wales, Úc.
Năm 2010, dự án cải tạo, tôn tạo Di tích lịch sử văn hóa chùa Phật Tích đã cơ bản hoàn thành với kinh phí 75 tỷ đồng từ nguồn ngân sách Nhà nước và sự quyên góp của các tổ chức, cá nhân và Phật tử trên toàn quốc. Chùa Phật Tích dã được đặt tên cho công trình kỷ niệm 1000 năm Thăng Long – Hà Nội.
Giờ đây đến với chùa Phật Tích, du khách sẽ có cơ hội chiêm ngưỡng một kỳ quan mới của tỉnh Bắc Ninh. Đó là bức tượng cao 27 mét (bao gồm ngai và bệ Phật) và nặng hơn 3.000 tấn được coi là một trong những bức tượng đá lớn nhất Đông Nam Á và là tượng đầu tiên ở Việt Nam. Tượng được khởi công từ tháng 2 năm 2007. Tượng được tạo hình theo mẫu tượng Phật A Di Đà được làm bằng đá thời Lý – một kiệt tác mỹ thuật dân tộc với những đường nét điêu luyện. Vì vậy, việc tạo hoa văn, nếp gấp quần áo cho tượng Phật khổng lồ là một công việc rất tốn công sức. Công trình khổng lồ này là thành quả lao động không mệt mỏi của rất nhiều người. Hàng trăm nghệ nhân làng đá Ninh Vân (Ninh Bình) đã làm việc miệt mài gần 4 năm trong điều kiện thi công khó khăn trên núi. Họ phải dùng đường sắt để vận chuyển những khối đá nặng hàng chục tấn lên núi để bảo vệ cảnh quan xung quanh. Việc xây dựng bức tượng đã được nhiều chuyên gia tham khảo. Công việc này cũng đã được xem xét và phê duyệt nghiêm ngặt.
Tượng Phật khổng lồ được đặt trên núi Phật Tích ở độ cao 108 mét so với mực nước biển với tâm nguyện tiềm ẩn thiên nhiên vì đây là nơi có ngọn núi linh thiêng, Núi Phật, đánh dấu nơi đầu tiên Phật giáo trỗi dậy ở Việt Nam.
