a. Thể loại
"Quang Trung đại phá quân Thanh" là một tiểu thuyết lịch sử được viết theo kiểu chương hồi.
b. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác
-
"Hoàng Lê nhất thống chí" là một tiểu thuyết lịch sử bằng chữ Hán, gồm 17 hồi, viết theo lối chương hồi.
-
"Quang Trung đại phá quân Thanh" được sáng tác trong một thời gian dài từ cuối triều Lê đến đầu triều Nguyễn (cuối thế kỉ XVIII, đầu thế kỉ XIX). Tác phẩm ghi chép về sự thống nhất của triều đại nhà Lê khi Tây Sơn tiêu diệt Trịnh và trả lại Bắc Hà cho vua Lê, đồng thời tôn vinh cuộc khởi nghĩa Tây Sơn do anh hùng Nguyễn Huệ lãnh đạo.
c. Phương thức biểu đạt
Văn bản "Quang Trung đại phá quân Thanh" sử dụng phương thức biểu đạt tự sự.
d. Người kể chuyện
Câu chuyện "Quang Trung đại phá quân Thanh" được kể theo ngôi thứ ba.
e. Tóm tắt "Quang Trung đại phá quân Thanh"
Lê Chiêu Thống sợ hãi trước uy danh của quân Tây Sơn, nên sang cầu viện nhà Thanh. Quân Thanh dưới sự chỉ huy của Tôn Sĩ Nghị kéo quân vào Thăng Long. Ngô Văn Sở, tướng Tây Sơn, rút quân về núi Tam Điệp để bảo toàn lực lượng và báo tin cho Nguyễn Huệ. Nguyễn Huệ thuận theo lòng quân sĩ, lên ngôi hoàng đế lấy niên hiệu Quang Trung và tiến quân ra Nghệ An. Tại Nghệ An, nhà vua tập hợp thêm quân, tổ chức duyệt binh lớn và huấn dụ quân sĩ, sau đó tiến quân ra Bắc. Đến núi Tam Điệp, ông gặp hai tướng Lân, Sở và Ngô Thời Nhiệm để bàn kế hoạch tấn công quân Thanh. Vào tối 30, quân Tây Sơn lên đường và đến Thăng Long vào ngày 7 Tết. Quân Thanh tại đó chưa kịp đánh đã tan vỡ, các toán quân do thám bị bắt sống. Vào nửa đêm ngày mồng 3 Kỉ Dậu, quân Tây Sơn bắt đầu tấn công đồn Hạ Hồi, quân giặc sợ hãi xin hàng. Sau đó, quân Tây Sơn tiến công đồn Ngọc Hồi, khiến quân Thanh không chống đỡ nổi, bỏ chạy tán loạn và bị dồn xuống đầm lầy, bị tiêu diệt hàng vạn người. Giữa trưa hôm ấy, quân Tây Sơn tiến vào Thăng Long. Tôn Sĩ Nghị nghe tin sợ hãi, không kịp mặc áo giáp, bỏ chạy. Vua Lê Chiêu Thống cùng hoàng thân quốc thích rời bỏ kinh thành theo quân Thanh bại trận.
g. Bố cục "Quang Trung đại phá quân Thanh"
-
Phần 1: Từ đầu đến “...hôm ấy nhằm vào ngày 25 tháng chạp năm Mậu Thân 1788”: Khi nhận tin quân Thanh chiếm Thăng Long, Bắc Bình Vương Nguyễn Huệ lên ngôi hoàng đế và thân chinh cầm quân dẹp giặc.
-
Phần 2: Tiếp theo đến “… vua Quang Trung tiến binh đến Thăng Long, rồi kéo vào thành”: Cuộc hành quân thần tốc và chiến thắng lẫy lừng của vua Quang Trung.
-
Phần 3: Còn lại: Sự đại bại của quân tướng nhà Thanh và tình trạng thảm bại của vua tôi Lê Chiêu Thống.
h. Giá trị nội dung "Quang Trung đại phá quân Thanh"
Với quan điểm lịch sử đúng đắn và niềm tự hào dân tộc, các tác giả đã tái hiện chân thực hình ảnh người anh hùng dân tộc Nguyễn Huệ qua chiến công thần tốc đại phá quân Thanh, sự thảm bại của quân tướng nhà Thanh và số phận bi đát của vua tôi Lê Chiêu Thống.
i. Giá trị nghệ thuật "Quang Trung đại phá quân Thanh"
Tác phẩm nổi bật với tư cách là một tiểu thuyết chương hồi viết bằng chữ Hán, với cách kể chuyện nhanh gọn, chọn lọc sự kiện, khắc họa nhân vật chủ yếu qua hành động và lời nói. Cách kể chuyện xen kẽ miêu tả sinh động và cụ thể, gây ấn tượng mạnh mẽ.
