Nguyễn Dữ là một tác giả nổi bật trong thể loại truyện truyền kỳ, và "Chuyện người con gái Nam Xương" là một trong những tác phẩm đặc sắc nhất của ông. Truyện này khắc họa số phận của người phụ nữ trong xã hội phong kiến, ca ngợi phẩm chất cao đẹp của họ và thể hiện sự đồng cảm sâu sắc của tác giả với hoàn cảnh của họ.
Nhân vật chính, Vũ Nương, là một người con gái “tính tình thùy mị nết na, lại thêm tư dung tốt đẹp”. Chồng nàng, Trương Sinh, là một người đa nghi và hay ghen. Dù vậy, với bản tính nhu mì, Vũ Nương luôn giữ gìn khuôn phép, giúp cho cuộc sống gia đình yên ổn. Khi Trương Sinh phải ra chiến trận, nàng thể hiện lòng chung thủy và tình yêu sâu đậm bằng cách chỉ mong chồng bình an trở về, không màng danh lợi. Khi chồng vắng nhà, nàng chăm sóc con và mẹ chồng hết mực. Sự chăm sóc tận tụy của nàng khiến mẹ chồng cảm động và mong rằng phúc đức sẽ đến với nàng.
Nhưng bi kịch xảy ra khi Vũ Nương bị chồng nghi oan. Trong thời gian Trương Sinh đi vắng, nàng thường chỉ vào bóng mình trên tường và nói đó là cha Đản để an ủi con. Khi Trương Sinh trở về và hiểu lầm nàng không chung thủy, Vũ Nương cố gắng thanh minh nhưng không thành công. Đau khổ và tuyệt vọng, nàng đã chọn cách gieo mình xuống bến Hoàng Giang để chứng minh sự trong sạch của mình. Hành động này không chỉ thể hiện lòng chung thủy mà còn là minh chứng cho sự đau đớn và bất lực của người phụ nữ trong xã hội phong kiến.
Sau khi chết, Vũ Nương hiện về qua giấc mơ của Phan Lang để nhờ ông giải thích cho Trương Sinh. Cuối cùng, khi sự thật được phơi bày, Trương Sinh hối hận, và lễ giải oan được tổ chức để trả lại sự trong sạch cho Vũ Nương. Dù nàng không thể trở về thế gian, sự thanh thản đã trở lại với nàng dưới sự giúp đỡ của đức Linh Phi.
Tác phẩm của Nguyễn Dữ sử dụng yếu tố kỳ ảo để khắc họa sâu sắc nỗi đau và phẩm chất của người phụ nữ trong xã hội xưa. Qua đó, ông bày tỏ sự trân trọng và cảm thông đối với họ, đồng thời ca ngợi những đức tính tốt đẹp của họ.
