Ngọc bích trong rừng: Sự học hỏi nhân văn từ thiên nhiên xanh mát

Muối của rừng là truyện ngắn được sáng tác năm 1986, thuộc chuỗi các tác phẩm viết về đề tài đi săn của Nguyễn Huy Thiệp. Câu chuyện diễn ra giữa nhân vật ông Diểu cùng những chú khỉ trong rừng đã đem lại nhiều bài học đầy cảm xúc cho độc giả. Đây là tác phẩm có cốt truyện đơn giản, nhân vật cũng không nhiều khi câu chuyện chỉ xoay quanh ông Diểu và gia đình khỉ. Muối của rừng ít sự đan cài, chồng chéo các chi tiết, giúp người đọc dễ hình dung những sự việc đang diễn ra. Hơn hết, áng văn này phát huy mạnh mẽ được thế mạnh của truyện ngắn, chỉ từ những chi tiết đơn giản, nhẹ nhàng nhưng đầy thấm thía đã phản ánh hiện thực xã hội lúc bấy giờ. “Truyện ngắn là lát cắt ngang của cuộc sống, lấy cái hữu hạn nội dung để nhìn vào vô hạn tầng ý nghĩa, lấy cái khoảnh khắc hiện thực để phát hiện bản chất cuộc sống.” – Khuyết danh Chỉ mô tả một cuộc đi săn bình thường của ông Diểu song nhà văn đã đem theo toàn bộ cuộc sống xã hội ngoài đời vào tác phẩm. Mỗi câu chữ đều ẩn chứa biết bao tầng ý nghĩa, cùng với đó là giá trị nhân văn thấm đẫm từng trang viết. Vài nét về truyện ngắn Nhân ngày xuân đẹp trời sau Tết Nguyên đán, ông Diểu mang theo khẩu súng cậu con trai tặng vào rừng săn bắn và hạ gục được một con khỉ đực trong đàn. Tuy nhiên khi chứng kiến tình cảm mà bầy khỉ dành cho nhau cùng tiếng thét thảm thiết của chúng, ông đã động lòng thương, quyết định cứu nó rồi đưa xuống núi. Trên đường trở về, người đàn ông ấy may mắn gặp được hoa tử huyền, loài hoa ba mươi năm mới nở một lần. Có thể coi đó là món quà kỳ diệu mà thiên nhiên ban tặng, điềm báo cho sự thanh bình và mùa màng thịnh vượng của đất nước. Muối của rừng cùng những bài học từ rừng xanh Nguyễn Huy Thiệp đã tinh tế xây dựng nhân vật “thân cảnh an nhàn mà tâm tự không vô sự” để khéo léo bộc lộ những suy ngẫm của bản thân mình về thời cuộc. Dường như ông trút hết mọi muộn phiền trong cuộc sống vào nơi rừng xanh, đặc biệt là gia đình nhà khỉ. Dưới góc nhìn ban đầu của Nguyễn Huy Thiệp, tác giả thấy loài khỉ là tổ hợp tất thảy những cái xấu xa, giả dối, kệch cỡm mà ông chứng kiến hàng ngày.