Trong tâm tưởng của người Việt Nam, tình yêu thương luôn là yếu tố quan trọng nhất. Đây cũng là chủ đề được các nhà thơ dân gian thể hiện qua câu tục ngữ "Một con ngựa đau, cả tàu bỏ cỏ".
Câu tục ngữ này nhấn mạnh đến tình yêu thương trong cộng đồng. "Một con ngựa đau cả tàu bỏ cỏ" nghĩa là khi có một con ngựa trong đàn bị đau thì cả chuồng ngựa đều bỏ ăn. Câu tục ngữ còn mang tính ẩn dụ: "Một con ngựa" ám chỉ một thành viên trong tập thể, còn "cả tàu" chính là cả tập thể. Vậy nên, câu tục ngữ thể hiện rằng khi một thành viên trong tập thể gặp hoạn nạn thì cả tập thể đều lo lắng và bất an. Nhà thơ dân gian đã sử dụng biện pháp đối: đối giữa từ "một" và "cả", giữa số lượng từ ngữ ở hai vế trong câu, giữa nghĩa của chúng và cả thanh điệu. Qua câu tục ngữ, ông bà ta khuyên con cháu phải gắn bó, yêu thương nhau, đề cao lối sống đậm đà tình nghĩa.
Nhưng tại sao chúng ta phải sống yêu thương nhau? Bởi vì chúng ta là con người, được Thượng đế ban cho trí khôn, ngôn ngữ và đặc biệt là tình yêu thương. Nếu chúng ta sống thực dụng, không biết yêu thương nhau thì chẳng khác nào lũ rô-bốt vô tri vô giác. Khi đó, thế giới chỉ còn lại những cỗ máy "cấp cao", chỉ còn chiến tranh và chết chóc. Thật kinh khủng! Câu tục ngữ mượn hình ảnh "con ngựa" để dạy rằng loài vật còn biết thương yêu nhau, huống chi chúng ta là con người thì tình yêu thương càng quan trọng hơn. Không chỉ vậy, tình yêu thương làm cho tâm hồn thanh thản, cuộc sống thoải mái, và chúng ta sẽ nhận được sự yêu mến, quý trọng, giúp đỡ của mọi người. Ngoài câu tục ngữ trên, còn nhiều câu tục ngữ dạy về tình yêu thương như: "Thương người như thể thương thân", "Lá lành đùm lá rách", "Tay đứt ruột xót",...
Tuy nhiên, trong cuộc sống vẫn còn những người không có lòng yêu thương, sống vị kỷ, chỉ biết đến bản thân. Một số người không chỉ thiếu tình thương mà còn gây hại cho người khác; những hành vi này cần bị lên án và sửa chữa kịp thời.
Tình yêu thương không chỉ tồn tại ở lời nói mà cần có hành động thực tiễn. Trong cuộc sống, thương người có thể là giúp đỡ nạn nhân gặp thiên tai, quyên góp cho người nghèo khổ,... Đối với học sinh, tình yêu thương thể hiện qua cử chỉ hỏi han, quan tâm chăm sóc những người xung quanh. Quan trọng hơn hết, hành động phải xuất phát từ tấm lòng, như vậy mới thật sự có ý nghĩa. Riêng bản thân em, mỗi ngày em sẽ cố gắng hoàn thiện mình hơn, quan tâm những người xung quanh để ngày càng trưởng thành và thực hiện đúng lời dạy của người xưa.
Qua câu tục ngữ trên, truyền thống đạo đức và vẻ đẹp của con người Việt Nam được bộc lộ rõ nét. Ông bà xưa đã dạy bảo con cháu yêu thương nhau qua lời nói nghệ thuật ngắn gọn, biện pháp ẩn dụ và đối được vận dụng tài tình, làm cho những triết lý trở nên dễ thuộc, dễ hiểu.a
