Hồ Chí Minh là vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc Việt Nam và cũng là một nhà thơ, thi sĩ để lại nhiều kiệt tác cho nền văn học nước nhà. Một trong số những tác phẩm tiêu biểu của Bác chính là bài thơ "Rằm tháng giêng". Trong bài viết dưới đây sẽ giới thiệu cho độc giả một số dàn ý và mẫu phát biểu cảm nghĩ về bài thơ "Rằm tháng giêng".
1. Tác giả Hồ Chí Minh:
Hồ Chí Minh sinh năm 1890 mất năm 1969 là lãnh tụ vĩ đại của dân tộc và cách mạng Việt Nam. Không chỉ là nhà hoạt động cách mạng nổi tiếng mà Hồ Chí Minh còn được biết đến là nhà văn, nhà thơ lớn của dân tộc.
UNESCO công nhận Hồ Chí Minh là danh nhân văn hóa thế giới.
Một số tác phẩm tiêu biểu:
Tuyên ngôn độc lập (1945, văn chính luận)
Bản án chế độ thực dân Pháp (1925, văn chính luận)
Đường Kách Mệnh (1927)
Con Rồng Tre (1922, kịch)
Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến (1946)
2. Tác phẩm "Rằm tháng giêng":
2.1. Hoàn cảnh sáng tác:
Bác Hồ sáng tác bài thơ này tại chiến khu Việt Bắc trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp (1946-1954). Cuối năm 1947, quân Pháp mở cuộc tấn công lớn vào căn cứ địa Việt Bắc hòng tiêu diệt cơ quan đầu não và bộ chỉ huy quân ta. Nhưng dưới sự lãnh đạo kiên trung, sáng suốt của Đảng, chiến dịch Việt Bắc đã làm thất bại kế hoạch của quân địch.
2.2. Bố cục:
Gồm 2 phần
Phần 1: 2 câu đầu: Cảnh thiên nhiên ở chiến khu Việt Bắc trong đêm trăng.
Phần 2: 2 câu sau: Hình ảnh con người cách mạng trong đêm trăng.
2.3. Phương thức biểu đạt:
Miêu tả kết hợp với biểu cảm.
2.4. Thể thơ:
Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt
2.5. Giá trị nội dung:
Bài thơ “Rằm tháng Giêng” tả cảnh thiên nhiên ở chiến khu Việt Bắc trong đêm rằm tháng Giêng. Đây là cách nhà thơ thể hiện tình yêu thiên nhiên, lòng yêu nước và niềm tin tất thắng vào mục tiêu cách mạng của đất nước.
2.6. Giá trị nghệ thuật:
- Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt, sử dụng hình ảnh ngụ ngôn giản dị, biện pháp tu từ điệp ngữ
- Ngôn ngữ sáng tạo, hình ảnh thơ trong sáng
3. Dàn ý phân tích:
3.1. Mở bài:
- Giới thiệu khái quát về Bác Hồ (là lãnh tụ, nhà thơ, thi sĩ,…)
- Giới thiệu khái quát về thơ “Rằm tháng giêng” và cảm nhận của em về bài thơ.
3.2. Thân bài:
Rằm xuân lồng lộng trăng soi
- Thời gian và không gian của hai câu thơ đầu tràn đầy vẻ đẹp và sức xuân.
- Trăng rằm mùa xuân → trăng tròn, trong đêm nguyên tiêu ánh trăng bao trùm vạn vật → dường như chưa bao giờ ánh trăng tròn và đẹp đến thế
Sông xuân nước lẫn màu trời thêm xuân
- Dưới ánh trăng đêm, từ “xuân” được tác giả sử dụng gợi lên hình ảnh thiên nhiên tràn đầy sức sống mùa xuân: cây cối, dòng sông, bầu trời, mây gió,… trong đêm rằm đầu tiên của năm.
- Cảnh vừa có độ cao của ánh trăng vừa có độ rộng của sông tiếp giáp với bầu trời -> tạo nên một không gian rộng lớn vô cùng tận
- Hai khổ thơ mặc dù không tả nhưng lại gợi hình, gợi màu sắc. Dù là một bức tranh cảnh khuya với 2 sắc trắng và đen, sáng và tối → người đọc thích thú khi hình dung cảnh đêm xuân đẹp bao nhiêu thì càng cảm phục cái tài thơ của Bác bấy nhiêu …
Giữa dòng bàn bạc việc quân
- Mạch văn chuyển ý, đang khắc học hình ảnh thiên nhiên liệu thì chuyển sang miêu tả hình ảnh con người trong đêm trăng
- Bác Hồ đang làm gì giữa khung cảnh thơ mộng giữa chốn sương mù này? Ánh trăng tuyệt đẹp này cũng không thể làm Bác phân tâm khỏi việc nhà, việc nước
Khuya về bát ngát trăng ngân đầy thuyền
- Muộn rồi mà trăng vẫn "mãn thuyền", vẫn ngân nga đầy thuyền, trăng ở khắp nơi, lấp đầy một khoảng không bao la, vẫn đợi, vẫn đợi, dù Bác có bận rộn thế nào.
- Con thuyền xuôi dòng trong bóng tối có Trăng đi theo như một người bạn tình sâu nghĩa nặng → thật hạnh phúc
- Vầng trăng gắn với người nghệ sĩ biết trân trọng, biết trân trọng vẻ đẹp của trăng
- Trong hoàn cảnh gian khổ, khó khăn của đất nước, ta vẫn cảm nhận được sự hòa quyện kỳ diệu giữa thiên nhiên và con người → thể hiện tinh thần thoải mái, lạc quan của Bác về tương lai tươi sáng của trái đất → càng kính yêu Bác hơn
3.3. Kết bài:
Bài thơ “Rằm tháng Giêng” giúp chúng ta hình dung cụ thể hình ảnh đêm trăng đẹp trên dòng sông, hiểu sâu sắc hơn tình cảm của vị lãnh tụ vĩ đại, vị cha già dân tộc đối với con người, mảnh đất và thiên nhiên đất nước.
4. Bài văn phát biểu cảm nghĩ về bài thơ rằm tháng giêng - Mẫu 1:
Rằm tháng giêng năm 1948, có một con thuyền neo đậu trên dòng sông ở chiến khu Việt Bắc, Hồ Chủ tịch cùng Trung ương Đảng và Chính phủ họp tổng kết tình hình quân sự đầu thời kỳ kháng chiến chống Pháp (1947-1948). Cuộc họp kết thúc và trời đã tối muộn. Trăng rằm soi sáng cả nước. Cảnh sông núi về đêm càng trở nên đẹp và thơ mộng. Cảm động, Bác ngẫu hứng làm bài thơ thất ngôn tứ tuyệt bằng chữ Hán, có tên là Nguyên Tiêu:
"Kim dạ nguyên tiêu nguyệt chính viên,
Xuân sang xuân thủy tiếp xuân thiên.
Yên ba thâm xứ đàm quân sự,
Dạ bán quy lai nguyệt mãn thuyền."
Nhà thơ Xuân Thủy sau đó đã dịch bài thơ ra tiếng Việt theo thể lục bát có tên là Rằm tháng giêng. Bản dịch giữ được phần lớn ý thơ của nguyên tác, nội dung thể hiện tình yêu thiên nhiên và lòng yêu nước nồng nàn của Bác Hồ.
Nếu như bài Cảnh khuya, Bác tả cảnh trăng đẹp trong rừng sâu, thì ở bài này Bác lại tả cảnh trăng trên dòng sông:
"Rằm xuân lồng lộng trăng soi,
Sông xuân nước lẫn màu trời thêm xuân."
Trăng rằm tỏa sáng trên bát ngát khắp cả bầu trời vào đêm Nguyên tiêu. Cảnh vật bao la, như thể dòng sông nối liền với bầu trời. Vạn vật tràn đầy sức xuân: sông xuân, nước xuân và trời xuân theo đó mà giao hòa, tạo nên một vũ trụ tràn đầy sức sống, làm xao xuyến lòng người. Điệp khúc "xuân" được lặp lại nhiều lần tạo không khí vui tươi.
"Giữa dòng bàn bạc việc quân,
Khuya về bát ngát trăng ngân đầy thuyền."
Trên chiếc thuyền nhỏ giữa chốn mịt mù khói sương, Bác cùng Chính phủ và Trung ương Đảng bàn việc quân sự, quốc sự. Đó là một công việc quan trọng biết bao, nhất là trong những ngày đầu kháng chiến đầy nghèo khó, gian khổ. Tuy nhiên, những khó khăn ấy không làm vơi đi những cảm xúc thi ca trong lòng Bác. Cuộc họp kết thúc lúc nửa đêm. Trăng tròn vành vạnh treo giữa bầu trời nhìn thấy thật rõ ràng. Cảnh sông về đêm càng trở nên thơ mộng. Dòng sông trở thành một dòng sông thẳng tắp và con thuyền dường như cũng tràn ngập ánh trăng. Trước đêm trăng đẹp, tâm hồn Bác rạo rực. Bác thả hồn mình hòa nhập với thiên nhiên mà Bác coi như người bạn đồng hành của mình. Lòng Bác tràn ngập niềm vui và niềm tin vào thắng lợi của cách mạng và của cuộc kháng chiến. Hình ảnh con thuyền lướt trên sông Trăng là một hình ảnh lãng mạn, mang ý nghĩa tượng trưng sâu sắc. Để tạo nên một hình tượng nghệ thuật độc đáo trong một hoàn cảnh đặc biệt như vậy đòi hỏi nhà thơ phải có một tâm thế thoải mái và một tinh thần lạc quan mạnh mẽ về tương lai.
Với âm hưởng khỏe khoắn, tươi vui, bài thơ Rằm tháng Giêng đã đem đến cho người đọc những cảm xúc thanh cao, trong trẻo. Bài thơ là một ví dụ tiêu biểu cho thấy Bác Hồ vừa là một nhà lãnh đạo cách mạng tài ba, vừa là một nghệ sĩ với trái tim vô cùng nhạy cảm.
5. Bài văn phát biểu cảm nghĩ về bài thơ rằm tháng giêng - Mẫu 2:
Bài thơ Rằm tháng Giêng là một trong những bài thơ hay và đặc sắc nhất của Chủ tịch Hồ Chí Minh, được viết năm 1948 tại chiến khu Việt Bắc trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp (1947-1948). Trong cảnh núi rừng về đêm ấy, Bác đã miêu tả vẻ đẹp bao la với lòng yêu nước nồng nàn trong đêm rằm tháng giêng:
"Rằm xuân lồng lộng trăng soi,
Sông xuân nước lẫn màu trời thêm xuân
Giữa dòng bàn bạc việc quân,
Khuya về bát ngát trăng ngân đầy thuyền."
Giữa núi rừng bao la, với nền rừng xanh non nước biếc, Bác Hồ đã làm thơ tả cảnh. Trong khi ở cảnh khuya Bác làm bạn với trăng non nước thì trong đêm rằm tháng Giêng, Bác lại một lần nữa hòa mình vào cảnh núi rừng trong đêm:
"Rằm xuân lồng lộng trăng soi,
Sông xuân nước lẫn màu trời thêm xuân"
Trong đêm Nguyên Tiêu ấy, Bác Hồ đã khắc họa hình ảnh vầng trăng tròn vành vạnh, lan tỏa ra khắp cánh khu rừng, tưởng chừng đang ngủ quên thì bây giờ lại như bừng tỉnh giấc bởi vầng trăng già. Dòng sông mùa xuân trong xanh, cảnh rừng già thức dậy. Cảnh rừng già không chỉ ảm đạm một màu mà ngược lại, cảnh trời xuân đã được tô điểm bởi vẻ đẹp xuân. Sắc trời, màu của trời xuân tạo nên sự gắn kết tâm hồn giữa con người và cảnh vật thiên nhiên nơi đây, không chỉ là sự tương tác của con người với thiên nhiên mà giờ đây con người và thiên nhiên đã hòa làm một. Tác giả nhấn mạnh thông điệp của mùa xuân để kết lại dụng ý của tác giả. Nhưng dù cảnh đẹp đến đâu, Bác Hồ vẫn không thể quên việc nước, việc quân - đây là sự nghiệp của toàn đảng, toàn dân:
"Giữa dòng bàn bạc việc quân,
Khuya về bát ngát trăng ngân đầy thuyền."
Chỉ trên một con thuyền nhỏ mà chứa đựng bao việc lớn, Bác bàn luận việc nước, việc quân cùng với Chính phủ và Trung ương Đảng, dù còn nhiều khó khăn vất vả nhưng những con người ngồi trên con thuyền nhỏ bé, bình dị này vẫn giữ vững niềm tin, niềm tin vào con đường, lí tưởng cách mạng cao đẹp. Cuộc họp kết thúc lúc nửa đêm, tâm hồn Bác và các chiến sĩ bộ đội thả hồn vào thiên nhiên, khiến cho dòng sông và con thuyền chở đầy ánh trăng, có lẽ tâm hồn của những người chiến sĩ, của những người con của đất nước cũng đang được lấp đầy bởi ánh trăng. Phải chăng người bạn tri âm tri kỷ của Bác lại chính ánh trăng? Vầng trăng luôn đi theo Bác, không chỉ trong những cảnh đêm tĩnh mịch, những đêm Bác không ngủ được mà trăng, luôn theo Bác khi Người ở chốn lao tù, nơi cô quạnh lạnh lẽo. Nhưng với phong thái của một chiến sĩ cách mạng và một tâm hồn phong phú, hiền hoà, hình ảnh ánh trăng và những trăn trở của Bác dường như đan xen vào nhau. Trái tim của người nghệ sĩ, một chiến sĩ cách mạng như rung động, Bác bị thu hút bởi cảnh sắc thiên nhiên nơi đây, nơi đượm tình và giàu tình quê hương đất nước.
Bài thơ khép lại nhưng những âm hưởng tươi mới cùng tâm hồn yêu cái đẹp, muốn thưởng thức vẻ đẹp của thiên nhiên, khiến con người chìm đắm trong sự ngây ngất của cái đẹp trường tồn mãi mãi - cái đẹp cao cả, tấm lòng bao la tràn đầy tình yêu quê hương đất nước.
