1. Hình ảnh người phụ nữ qua các tác phẩm văn học trung đại:
Trong rất nhiều những hoàn cảnh éo le của xã hội phong kiến có một tầng lớp mà gần như tất cả các nhà văn nhân đạo đều đau xót, trân trọng và tập trung viết về họ, đó là người phụ nữ. Họ là hình tượng tiêu biểu cho những kiếp người hẩm hiu, cho những con người có số phận bế tắc. Họ là những con người có tài năng có thể sánh ngang với các nam nhi, có đức hạnh thanh cao nhưng lại bị cuộc đời và xã hội đương thời vùi dập xô đẩy. Trong số những tác phẩm viết về đề tài này, nổi bật nhất phải kể đến sáng tác thuộc trào lưu nhân đạo thế kỉ XVII – XVIII, những tác phẩm của những tác giả nổi tiếng như Nguyễn Dữ với Chuyện người con gái Nam Xương, Nguyễn Du với Truyện Kiều, Hồ Xuân Hương với Làm lẽ, Bánh trôi nước vv … Đó là những tác phẩm mà đến nay như vẫn còn vang vọng tiếng kêu cứu não nề, đau đớn của những số phận đang quằn quại trong vũng lầy của xã hội cũ.
“Hồng nhan đa truân” – câu ấy có lẽ lại là một lời nhận xét rút ra từ hiện thực cuộc sống của người xưa. Có lẽ lời nhận xét ấy cũng phần nào đúng với thực tế vì trong hầu hết các tác phẩm, những người phụ nữ bất hạnh lại thường là những người phụ nữ xinh đẹp, có nhan sắc. Đấy là những người có vẻ đẹp trung hậu, dịu dàng của người phụ nữ nông thôn như nàng Vũ Nương trong Chuyện người con gái Nam Xương, có ” tư dung tốt đẹp ” hay vẻ đẹp khỏe mạnh tràn đầy sức sống của cô gái đương độ nhan sắc với nước da trắng và thân hình khỏe mạnh.
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Đến những người con gái có nhan sắc đẹp khuynh quốc khuynh thành như nàng Thuý Kiều trong Truyện Kiều của Nguyễn Du.
Làn thu thủy nét xuân sơn
Hoa ghen đua thắm, liễu hờn kém xanh
Một hai nghiêng nước nghiêng thành…
Vẻ đẹp tuyệt vời của nàng phủ lên tất cả những điều tinh tế, tuyệt vời nhất từ thiên nhiên, với đôi mắt sâu thẳm như dòng sông mùa thu, đôi lông mày thanh tú như những đỉnh núi mùa xuân. Cả sự tươi tắn của hoa, nét dịu dàng yêu kiều của cây liễu đều “ganh tị” với vẻ đẹp tuyệt diệu của cô gái đó.
Không chỉ có vẻ đẹp bề ngoài, họ còn sở hữu những phẩm chất tài năng đặc biệt. Ví dụ như Vũ Nương, với tính cách hiền hậu, dịu dàng và tuân thủ các quy tắc xã giao. Trong khi chồng cô đi lính, cô ở nhà chăm sóc con cái, lo lắng cho mẹ già và kiên trì đợi chồng quay về. Hoặc như Kiều, có lòng hiếu thảo cao quý, sẵn sàng hy sinh bản thân để cứu gia đình thoát khỏi bất kỳ nguy hiểm nào, chấp nhận mọi biến cố trong cuộc đời.
Với vẻ đẹp và phẩm hạnh cao quý đó, họ đã xứng đáng được sống cuộc sống yên bình, hạnh phúc. Nhưng trớ trêu thay, định mệnh không mỉm cười với họ. Nỗi đau khó nói nhất của người phụ nữ là sự tan vỡ gia đình và họ phải chịu đựng nỗi đau đớn cả về thể xác và tinh thần. Vũ Nương phải trải qua nỗi oan uổng khi chồng trở về nhưng bị mù quáng ghen tuông, đưa ra những cáo buộc vô căn cứ và đuổi cô đi, để cô chịu những nỗi đau đầy nhục nhã, đến mức phải tìm đến cái chết. Và khi chồng hiểu ra, đã quá muộn màng để có thể sửa chữa. Ước mơ lớn nhất của cô là được sống bình dị, nhưng hạnh phúc mãi mãi không bao giờ trở thành hiện thực.
Đối với Kiều, người con gái “một vẻ đẹp, hai đau thương”, cuộc sống của cô trở nên bi tráng và đầy uẩn khúc hơn nữa. Mối tình tuyệt vời với Kim Trọng, một chàng trai phong lưu, tài năng, vừa mới nở hoa cũng là lúc cô phải đối mặt với nỗi đau chấn thương khắc sâu:
Ôi Kim lang! Hỡi Kim lang!
Thôi thôi thiếp đã phụ chàng từ đây
Chỉ sau một cơn gia biến, vì sự vu oan trắng trợn của thằng bán tơ, vì “ba trăm lạng bạc việc này mới xong”, mà nàng trở thành một món hàng để cho bọn buôn thịt bán người cò kè ngã giá
Sau cái kỳ gia biến ấy, từ vị thương nhân tơ tưởng mình làm việc chỉ với số tiền “ba trăm lạng bạc” đã khiến nàng bị đẩy vào vòng xoáy của bọn buôn bán người, những kẻ thậm chí không từ thủ đoạn để tận dụng nàng như hàng hóa, như một sản phẩm có giá trị để mua bán.
Cò kè bớt một thêm hai
Giờ lâu ngã giá vàng ngoài bốn trăm
Những người cầm đầu hoạt động này đã thêm vào danh sách những kẻ tàn nhẫn, khi họ không chỉ đẩy nàng vào cuộc bán người này mà còn định giá nàng như một vật phẩm giá trị cao, vượt ra ngoài mức giá “bốn trăm lạng vàng”.
Người đọc không thể kìm lại được cảm xúc trước những nỗi đau khổ cực đã dằn vặt người con gái liễu yếu đào tơ ấy “Thềm hoa một bước, lệ hoa mấy hàng”. Nhưng đó chỉ mới mở đầu cho cả những chuỗi ngày đau khổ nhất cuộc đời nàng.
Trong những chuỗi ngày ấy, nàng đã khóc không biết bao nhiêu lần. Từ tay Mã Giám Sinh, Kiều rơi vào tay Tú Bà, vốn nổi tiếng là mụ chủ của làng thanh lâu. Là con gái của gia đình Vương viên ngoại “Gia tư nghi cũng thường thường bậc trung”, vốn có dòng dõi cao quý, là một cô gái con nhà gia giáo. Thúy Kiều không thể chấp nhận trở thành gái thanh lâu.
Nàng đã chịu bao trận đòn tàn khốc của Tú Bà, sau cùng Tú Bà lại bày mưu thuê Sở Khanh lừa nàng để buộc nàng trở thành một cô gái lầu xanh thực thụ. Bắt đầu những ngày ảm đạm nhất trong cuộc đời của nàng Kiều.
Từ một cô gái trinh trắng, đức hạnh, nàng trở thành món đồ cho bọn khách làng chơi. Nàng xót xa thay cho số phận mình.
Mặt sao dày gió dạn sương
Thân sao bướm chán ong chường bấy thân
Cuộc sống cay đắng này biến đổi không chỉ về thể xác mà còn đối với tâm hồn của nàng. Nàng đã trải qua sự biến đổi không chỉ về hình thức mà còn về cảm xúc, từ sự thuần khiết của một cô gái trẻ đã trở thành một người phụ nữ đã trải qua biết bao sóng gió.
Không phải không có lúc dịp may đến với nàng. Nhưng đó là một chút ánh sáng lóe lên rồi chợt tắt ngấm khiến cho cuộc đời tối tăm của nàng tưởng hửng sáng nhưng rồi lại càng tối tăm mịt mù hơn.
Ấy là nàng được Thúc Sinh một khách làng chơi hào phóng, ái mộ tài sắc của nàng chuộc nàng ra khỏi lầu xanh và cưới nàng làm vợ. Nhưng nàng lại rơi vào tay vợ cả của Thúc Sinh là Hoạn Thư, một tiểu thư con nhà quan, lại có thừa mưu mô xảo quyệt. Nàng đã bị tra tấn thật tàn nhẫn.
2. Hình ảnh người phụ nữ qua các tác phẩm văn học trung đại hay nhất:
Trong văn học thời trung đại, hình ảnh phụ nữ được mô tả với sự tinh tế, đa chiều về ngoại hình, tài năng và nhân cách. Nguyễn Dữ, trong tác phẩm của ông, tôn vinh nhân vật Vũ Nương, miêu tả nàng với từ ngữ tươi đẹp và đầy thiện cảm: “Vũ Thị Thiết, cô gái Nam Xương, dịu dàng và duyên dáng, sự tư dung của nàng tuyệt vời”.
Nhân vật Trương Sinh đã mê đắm vẻ đẹp của Vũ Nương và “xin với mẹ đem trăm lạng vàng cưới về”. Từ lời giới thiệu của tác giả, ta cảm nhận được vẻ đẹp thuần khiết, trong sáng của Vũ Nương, như một biểu tượng về vẻ đẹp truyền thống của phụ nữ Việt.
Hồ Xuân Hương trong thơ của mình, mô tả hình ảnh người phụ nữ bằng những tình từ đơn giản nhưng tinh tế: “Thân em vừa trắng lại vừa tròn”. Chỉ với những từ này, Xuân Hương vẽ nên bức chân dung về vẻ đẹp viên mãn của phụ nữ. Trong tác phẩm khác, bà tái hiện nét đẹp sáng tạo của người con gái:
“Hỏi bao nhiêu tuổi hỡi cô mình?
Chị cũng xinh mà em cũng xinh
Đôi lứa như in tờ giấy trắng
Nghìn năm còn mãi cái xuân xanh.”
(“Đề nhị mỹ nhân đồ” – Hồ Xuân Hương)
Điều quan trọng không chỉ là vẻ đẹp bề ngoại, mà còn là đẹp về nhân cách và tài năng. Trong “Bánh trôi nước,” người phụ nữ xuất hiện với lòng trung thực, thủy chung, qua câu thơ: “Mà em vẫn giữ tấm lòng son”. Nét đẹp của họ thường đi đôi với tài năng, như Thúy Kiều là gương mặt đại diện của sự toàn sắc, toàn tài:
“Thông minh tự nhiên, thiên phú,
Nghệ thuật thi họa tài phù ca ngâm.
Âm nhạc cung phòng nguyệt tầm,
Hơn cả đàn hát, bên kia làm chi.”
Hình ảnh người phụ nữ không chỉ về ngoại hình, mà còn về nhân cách và tài năng, tạo nên bức chân dung toàn diện. Chúng thể hiện bi kịch “hồng nhan bạc phận”, khi dù xinh đẹp, tài năng, họ vẫn phải chịu đựng sự thiếu công bằng trong xã hội đặt nam giới lên trên.
Để thể hiện điều này, các nhà văn thường sử dụng lời tự sự, như trong “Lấy chồng chung” của Hồ Xuân Hương:
“Chém cha cái kiếp lấy chồng chung
Kẻ đắp chăn bông kẻ lạnh lùng
Năm chừng mười họa hay chăng chớ
Một tháng đôi lần có cũng không
Cố đấm ăn xôi xôi lại hỏng
Cầm bằng làm mướn mướn không công.”
Các tác giả cũng diễn đạt ý thức về phẩm giá của người phụ nữ, khát vọng vươn lên. Kiều, khi bị đưa đến nhà chứa, vẫn giữ tâm hồn trong sáng, tỏ ra biết đau xót cho chính mình:
“Khi tỉnh rượu, lúc tàn canh
Giật mình mình lại thương mình xót xa.”
Những nhân vật phụ nữ này đã thể hiện ý chí mạnh mẽ và lòng tự trọng, đấu tranh chống lại sự bất công, bi kịch mà xã hội đã đặt lên họ. Bằng cách này, tác giả không chỉ ca ngợi vẻ đẹp đạo đức, mà còn gửi gắm thông điệp về sự nhân đạo sâu sắc và hy vọng vào một cuộc sống tốt đẹp hơn.
3. Dàn ý miêu tả Hình ảnh người phụ nữ qua các tác phẩm văn học trung đại:
Mở đầu:
Giới thiệu về hình ảnh của phụ nữ nói chung và đặc biệt là phụ nữ trong văn học thời Trung đại.
Thân bài:
– Hình ảnh phụ nữ trong văn học Trung đại
+ Những người phụ nữ trong xã hội thời Trung đại, mặc dù đã chứng kiến nhiều thay đổi, nhưng vẫn phải đối mặt với sức ảnh hưởng từ thời phong kiến đối với vai trò của họ.
+ Họ vẫn mang đầy đủ những phẩm chất: công, dung, ngôn, hạnh; vẫn bị ràng buộc bởi số phận và phải chịu nhiều đau thương, tổn thương.
+ Họ không chỉ có vẻ ngoại hình xinh đẹp mà còn sở hữu nhiều phẩm chất và tài năng đặc biệt không thua kém bất kỳ ai.
+ Người phụ nữ thời Trung đại luôn thu hút sự quan tâm, đồng cảm và thậm chí là lòng xót xa từ nhiều thế hệ độc giả và cả các nhà văn. Họ là nguồn cảm hứng vô tận cho sự sáng tạo trong văn chương.
– Hình ảnh phụ nữ Trung đại qua một số tác phẩm văn học
+ Vũ Nương: Một người phụ nữ xinh đẹp, mẹ hiền, vợ đảm đang, toàn tâm toàn ý yêu thương chồng con, nhưng lại chịu sự hiểu lầm từ chồng dẫn đến cái chết vô tội.
+ Thúy Kiều: Cô gái với ngoại hình và tài sắc hoàn hảo, nhưng sống cuộc đời đầy biến cố, đầy đau khổ, nhiều lần trải qua những điều đắng cay, thậm chí bị bán vào cảnh huy hoàng.
+ Nữ thi sĩ Hồ Xuân Hương: Là giọng nói mạnh mẽ của phụ nữ thời kỳ đó, dám đứng lên, bộc bạch tâm trạng của mình, mang hình ảnh và ước mơ của người phụ nữ vào thơ văn, để lại nhiều giá trị về nghệ thuật và ý nghĩa.
Kết bài:
Tóm lại vẻ hình ảnh của phụ nữ trong xã hội phong kiến, rút ra bài học và liên hệ đến thời đại hiện đại.
