1. Thế nào là FATF - Lực lượng đặc nhiệm tài chính quốc tế?
Tổ chức Hành động Tài chính Đặc biệt, hay FATF, được thành lập ban đầu để đối phó với vấn đề rửa tiền. Theo lệnh của G7, FATF ra đời vào năm 1989 tại Paris, nơi nó còn được biết đến với tên gọi Groupe d’action Financière. Ban đầu, nhiệm vụ chính của tổ chức là xây dựng chính sách chống rửa tiền, nhưng sau đó đã mở rộng phạm vi để bao gồm cả tài trợ cho vũ khí hủy diệt hàng loạt, tham nhũng và hỗ trợ tài chính cho các hoạt động khủng bố.
FATF không chỉ là một cơ quan quyết định của liên chính phủ, mà còn là một "cơ quan hoạch định chính sách." Tổ chức này ra đời trong bối cảnh Hội nghị thượng đỉnh G7 năm 1989 ở Paris, với mục tiêu chính là phát triển các chính sách chống rửa tiền. FATF đã chơi một vai trò quan trọng trong tạo ra ý chí chính trị để đưa ra cải cách lập pháp và quy định quốc gia liên quan đến vấn đề này. Ngoài ra, tổ chức này đã mở rộng hoạt động của mình để điều tra và giám sát cả giao dịch liên quan đến tiền ảo.
Vai trò của FATF trở nên quan trọng hơn trong việc chống tài trợ khủng bố, đặc biệt là sau sự kiện khủng bố ngày 11/9 ở Mỹ. Năm 2001, FATF đã mở rộng nhiệm vụ của mình để bao gồm cả tài trợ khủng bố, nơi tài trợ cho khủng bố bao gồm việc cung cấp tiền hoặc hỗ trợ tài chính cho các tổ chức khủng bố. Từ năm 2019, FATF đã đưa Triều Tiên và Iran vào danh sách đen vì hành vi tài trợ khủng bố. Ngoài ra, danh sách xám của FATF bao gồm 12 quốc gia khác nhau, trong đó có Bahamas, Botswana, Campuchia, Ethiopia, Ghana, Pakistan, Panama, Sri Lanka, Syria, Trinidad and Tobago, Tunisia và Yemen.
2. Tìm hiểu về lực lượng đặc nhiệm tài chính quốc tế - FATF
Giới thiệu về FATF: Sự gia tăng về thương mại quốc tế và tình hình kinh tế toàn cầu đã đồng điều hành với sự tăng cường của các hoạt động tội phạm tài chính, như là rửa tiền. Tổ chức Lực lượng Đặc nhiệm Hành động Tài chính (FATF), có hơn 39 quốc gia thành viên, được giao nhiệm vụ quy định và xây dựng các tiêu chuẩn quốc tế để đối mặt với các hoạt động tội phạm tài chính này. Với hơn 180 khu vực pháp lý tham gia, FATF cam kết ở cấp bộ thực hiện các Tiêu chuẩn của nó và đánh giá hệ thống chống rửa tiền (AML) tại các quốc gia.
FATF, viết tắt của Lực lượng Đặc nhiệm Hành động Tài chính, được thành lập tại Paris vào tháng 7 năm 1989 bởi Nhóm Bảy người (G-7) để kiểm soát và phát triển các biện pháp chống rửa tiền và mối đe dọa mà nó mang lại cho hệ thống tài chính toàn cầu. Ban đầu, FATF tập trung vào việc phân tích và xác định chiến thuật phổ biến nhất trong rửa tiền, đồng thời đề xuất giải pháp để đối phó với tội phạm tài chính và đề ra mục tiêu cho tương lai. Kết quả của nghiên cứu này là 40 Khuyến nghị của FATF, hướng dẫn các quốc gia thành viên về quy trình điều chỉnh lĩnh vực tài chính và kiểm soát tham nhũng.
Tiêu chuẩn của FATF bao gồm cả các Đề xuất của tổ chức và các ghi chú diễn giải, cùng với các định nghĩa áp dụng trong bảng thuật ngữ. Chúng giúp đảm bảo sự phối hợp toàn cầu trong phòng ngừa tội phạm tổ chức, tham nhũng và khủng bố. FATF cung cấp hỗ trợ cho các nhà chức trách trong việc truy tìm số tiền thu được từ các hoạt động buôn bán trái phép chất ma túy, buôn người và tội phạm khác. Ngoài ra, tổ chức này đang tăng cường Tiêu chuẩn FATF để đối mặt với những rủi ro mới, bao gồm quy định về tài sản ảo, một lĩnh vực trở nên quan trọng khi tiền điện tử trở nên phổ biến. FATF đồng thời giám sát các quốc gia để đảm bảo rằng Tiêu chuẩn của họ được thực hiện đầy đủ và hiệu quả, và có quy trách nhiệm đối với các quốc gia không tuân thủ.
Lực lượng Đặc nhiệm Hành động Tài chính (FATF) hoạt động bằng các phương thức sau đây:
- FATF ban hành các Khuyến nghị Quốc tế về phòng chống rửa tiền và tài trợ khủng bố.
- FATF đánh giá và theo dõi việc tuân thủ các Khuyến nghị mà nó đề ra.
- FATF thực hiện việc phân loại và nghiên cứu các phương pháp, xu hướng, cũng như kỹ thuật liên quan đến rửa tiền và tài trợ khủng bố.
- FATF chủ động đối mặt với những mối đe dọa mới và đang nổi lên, như tình hình tài trợ phổ biến vũ khí hạt nhân.
Rửa tiền đã trở thành một tội ác kéo dài hàng thế kỷ và vẫn tiếp tục đe dọa đáng kể đối với các chính phủ, tổ chức tài chính và doanh nghiệp ngay cả trong thời đại hiện nay. Vì vậy, các tổ chức tín dụng, tổ chức tài chính, ngân hàng và tập đoàn đều phải thiết lập Chương trình Tuân thủ Chống Rửa tiền. Ngoài ra, để tăng cường giám sát, báo cáo và tuân thủ quy định, có một lựa chọn khác mà các doanh nghiệp có thể xem xét, đó là sử dụng công nghệ quản lý (RegTech). Mục tiêu của RegTech là cải thiện tính minh bạch, nhất quán và chuẩn hóa các quy trình quản lý trong ngành tài chính.
Một phương tiện khác để đảm bảo tuân thủ Chống Rửa tiền là thông qua Chương trình Tuân thủ AML, giúp doanh nghiệp theo dõi giao dịch và báo cáo bất kỳ hoạt động tài chính bất hợp pháp nào cho các cơ quan liên quan. Lực lượng đặc nhiệm hành động tài chính về chống rửa tiền (FATF) đã chuẩn bị Hướng dẫn và Thực tiễn tốt nhất, cung cấp hỗ trợ toàn diện và phương pháp tốt nhất để thực hiện các Khuyến nghị của FATF. Hướng dẫn này được thiết kế để hỗ trợ các quốc gia và tổ chức tài chính trong việc xây dựng các biện pháp Phòng chống Rửa tiền (AML) đáp ứng mục tiêu quốc gia về hòa nhập tài chính.
Tuy nhiên, việc áp dụng một cách tiếp cận quá mức thận trọng đối với các biện pháp bảo vệ AML có thể dẫn đến hậu quả không lường trước, chẳng hạn như loại trừ các doanh nghiệp và người tiêu dùng hợp pháp khỏi hệ thống tài chính. Bài báo Hướng dẫn của FATF tập trung vào việc đảm bảo rằng các biện pháp kiểm soát AML không làm cản trở việc tiếp cận tài chính cho nhóm đối tượng bị loại trừ và không gây thêm khó khăn. Điều này có thể áp dụng đặc biệt trong các khu vực nông thôn có thu nhập thấp và nhóm không có giấy tờ. Bài báo nghiên cứu một cách toàn diện các sáng kiến nhằm giải quyết vấn đề lớn này, đặc biệt là ở các nước đang phát triển. Tài liệu Hướng dẫn cũng đánh giá các bước khác nhau của quy trình AML, bao gồm Sự siêng năng đến hạn của khách hàng (CDD), yêu cầu lưu giữ hồ sơ, báo cáo giao dịch đáng ngờ, sử dụng đại lý và kiểm soát nội bộ, với mục tiêu đáp ứng các Tiêu chuẩn của FATF.
Sự bùng nổ của nền kinh tế toàn cầu và sự phát triển của thương mại quốc tế đã đặt ra những thách thức mới trong lĩnh vực tài chính, như tội phạm rửa tiền. Lực lượng Đặc nhiệm Hành động Tài chính (FATF) đã đưa ra các khuyến nghị nhằm chống lại tội phạm tài chính, kiểm tra chính sách và thủ tục của các thành viên, đồng thời nỗ lực tăng cường sự chấp nhận của các quy định chống rửa tiền trên phạm vi toàn cầu. Vì những người thực hiện rửa tiền liên tục điều chỉnh kỹ thuật của họ để tránh sự chú ý, FATF cần cập nhật các khuyến nghị của mình định kỳ.
Một ví dụ điển hình là khi danh sách các khuyến nghị chống tài trợ khủng bố được thêm vào năm 2001. Trong bản cập nhật mới nhất năm 2012, FATF đã mở rộng phạm vi của các khuyến nghị để đối mặt với các mối đe dọa mới, bao gồm cả việc ngăn chặn tài trợ cho sự phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt. Đồng thời, các khuyến nghị đã được điều chỉnh để tăng cường minh bạch và chống tham nhũng.
FATF, hoặc Groupe d’action financière (GAFI) theo tên tiếng Pháp, được thành lập vào năm 1989 theo sáng kiến của G7 với mục tiêu phát triển chính sách chống rửa tiền. Năm 2001, nhiệm vụ của nó đã được mở rộng để bao gồm cả tài trợ khủng bố. Mục tiêu của FATF là thiết lập tiêu chuẩn và thúc đẩy thực hiện hiệu quả các biện pháp pháp lý, quy định và hoạt động để chống rửa tiền, tài trợ khủng bố và các mối đe dọa khác đối với tính toàn vẹn của hệ thống tài chính toàn cầu.
FATF đóng vai trò là "cơ quan đề xuất chính sách," hỗ trợ quá trình hình thành ý chí chính trị cần thiết để thực hiện cải cách lập pháp và quy định quốc gia trong lĩnh vực này. Bằng cách giám sát tiến độ thực hiện các khuyến nghị của mình qua "đánh giá đồng bộ" của các quốc gia thành viên, FATF đã duy trì danh sách đen và danh sách xám để thúc đẩy tuân thủ và áp đặt áp lực lên các tổ chức tài chính và chính trị trong nước ở các quốc gia được liệt kê.
3. Kinh tế khi Việt Nam ảnh hưởng tiêu cực như thế nào khi bị đưa vào Danh sách Xám của FATF?
Liên quan đến vấn đề này, Chính phủ đã cam kết thực hiện kế hoạch hành động mà FATF đề xuất, với mục tiêu hoàn thành trong khoảng 2 năm. Khi bị xếp vào Danh sách Xám của FATF, Việt Nam sẽ phải đối mặt với nhiều hậu quả tiêu cực tác động đến đánh giá quốc tế của nước, đặc biệt là trong lĩnh vực kinh tế, thương mại, đầu tư và hợp tác quốc tế.
Có hàng loạt ảnh hưởng tiêu cực có thể xuất phát, bao gồm việc tăng chi phí cho các khoản vay và cho vay đối với Việt Nam, cũng như chi phí hoạt động liên quan đến đầu tư và thương mại, dẫn đến sự giảm đáng kể của dòng vốn FDI. Các cơ hội vay vốn ưu đãi từ tổ chức quốc tế cũng trở nên khó khăn hơn do có thể áp đặt các điều kiện ràng buộc liên quan đến tuân thủ các quy tắc chống rửa tiền và tài trợ khủng bố. Điều này có thể đưa đến việc chuyển đổi sang các khoản vay thương mại với các điều kiện cao hơn, đặc biệt là về lãi suất.
Ngoài ra, những hậu quả này còn kéo theo việc giảm vị thế chính trị và ảnh hưởng đến danh tiếng và hình ảnh quốc tế của Việt Nam. Đồng thời, chúng cũng tạo ra tác động tiêu cực đối với hoạt động đối ngoại và hệ thống tài chính ngân hàng của quốc gia.
