Nhận định về sử thi "Đăm Săn", nhà nghiên cứu Nhi-cu-lin cho rằng: "Sử thi Đăm Săn là câu chuyện thơ về cuộc đời của người dũng sĩ và những chiến công của chàng. Những người diễn xướng không chỉ ca ngợi thủ lĩnh của bộ lạc là Đăm Săn mà còn ca ngợi tất cả những người của cộng đồng - tất cả người làng." Nhận định này ngắn gọn và chính xác, thể hiện rõ vẻ đẹp phẩm chất và ngoại hình của người anh hùng Đăm Săn.
Trước hết, Đăm Săn mang vẻ đẹp hình thể mạnh mẽ và cường tráng. Vẻ đẹp này không được miêu tả từ đầu đoạn trích mà tập trung ở phần cuối, khi chàng ăn mừng chiến thắng trở về. Hình thể vạm vỡ của chàng được miêu tả qua các hình ảnh: "Bắp chân chàng to bằng cây xà nàng, bắp đùi chàng to bằng ống bễ, sức chàng ngang sức voi đực, hơi thở chàng ầm ầm tựa sấm dậy, chàng nằm sấp thì gãy dầm sàn, chàng nằm ngửa thì gãy xà dọc: Đăm Săn vốn đã ngang tàng từ trong bụng mẹ." Tác giả sử dụng hàng loạt biện pháp nghệ thuật so sánh, phóng đại, liên tiếp để làm nổi bật vẻ đẹp hình thể của Đăm Săn, qua đó thể hiện tình cảm yêu quý, kính trọng và ngợi ca sức mạnh của chàng cũng như cộng đồng.
Không chỉ có ngoại hình đẹp, Đăm Săn còn hội tụ phẩm chất anh hùng, điều này thể hiện rõ trong trận chiến với Mtao Mxây. Mtao Mxây cướp vợ Đăm Săn khi chàng đi làm nương, và khi trở về, Đăm Săn dẫn mọi người đến buôn làng của Mtao Mxây để khiêu chiến. Trước thái độ ngạo mạn của Mtao Mxây: "Tay ta đang còn bận ôm vợ hai chúng ta ở trên nhà này cơ mà," Đăm Săn kiên quyết: "Xuống ngay, diêng! Xuống, diêng." Chàng dứt khoát, ép kẻ thù vào cuộc đấu, quyết sống chết với Mtao Mxây để phân thắng bại. Trận đấu giữa Đăm Săn và Mtao Mxây gồm hai hiệp, mỗi hiệp chàng lại hiện lên với vẻ đẹp khác nhau. Trong hiệp thứ nhất, Đăm Săn múa khiên đẹp mắt: "Đăm Săn rung khiên múa. Một lần xốc tới, chàng vượt một đồi tranh. Một lần xốc tới nữa, chàng vượt một đồi lồ ô. Chàng chạy vun vút qua phía Đông, vun vút qua phía Tây." Thủ pháp phóng đại cho thấy sức mạnh phi thường của Đăm Săn. Sức mạnh của Mtao Mxây yếu dần, hắn yêu cầu Hơ Nhị ném cho miếng trầu để tăng sức mạnh, nhưng Đăm Săn đã nhanh chóng đoạt được, khiến sức mạnh của chàng tăng lên. Miếng trầu và Hơ Nhị có ý nghĩa đặc biệt, là tình yêu tiếp sức cho chàng. Đăm Săn sau đó phóng giáo trúng đùi Mtao Mxây nhưng áo giáp của hắn không thủng. Chàng mệt mỏi và mơ thấy ông Trời, người chỉ cho chàng cách chiến thắng. Ông Trời là nhân vật trợ thủ thứ hai giúp đỡ Đăm Săn, chi tiết này khẳng định cuộc chiến của chàng là chính nghĩa. Đăm Săn tiếp tục chiến đấu và cuối cùng giành chiến thắng, khiến Mtao Mxây phải rúc vào chuồng lợn xin hàng. Trận chiến với Mtao Mxây càng thể hiện rõ sự anh dũng và sức mạnh phi thường của Đăm Săn.
Không chỉ là anh hùng, Đăm Săn còn nhân hậu và khoan dung. Truyện không có chi tiết nào nói về việc chàng cướp bóc buôn làng khác. Đăm Săn đến buôn làng của Mtao Mxây để đòi lại vợ. Sau khi giết Mtao Mxây, dân làng cần một tù trưởng dẫn dắt, và Đăm Săn kêu gọi họ: "Ơ nghìn chim sẻ, ơ vạn chim ngói! Ơ tất cả tôi tớ bằng này! Các ngươi có đi với ta không?" Chàng chân thành gõ vào mạch, vào phên từng nhà trong làng. Dân làng đáp lại: "Không đi sao được, làng chúng tôi phía bắc đã mọc cỏ gấu, phía nam đã mọc cỏ hoang, người giàu cầm đầu chúng tôi nay đã không còn nữa." Đoàn người đông như bầy cà tong, ùn ùn như kiến, mang của cải về buôn làng Đăm Săn, làm cho buôn làng thêm vững mạnh, giàu có và thịnh vượng.
Đăm Săn cũng trọng tình nghĩa, ghi nhớ công ơn tổ tiên và những người đã ngã xuống. Mặc dù đoạn trích không miêu tả cảnh đổ máu, chắc chắn rằng trong trận đấu có nhiều người ngã xuống. Lễ cúng người mất và thần linh được tổ chức để tưởng nhớ và biết ơn những người đã hi sinh. Lễ vật dâng cúng rất long trọng để cầu sức khỏe, bình yên và thịnh vượng. Lễ ăn mừng chiến thắng cũng diễn ra tưng bừng: tiếng cồng chiêng vang khắp nơi, người đến từ bốn phương, chật ních, ai cũng được đón tiếp long trọng, ăn uống no say.
Tác giả dân gian đã sử dụng linh hoạt các biện pháp so sánh, phóng đại để làm nổi bật vẻ đẹp và sức mạnh phi thường của Đăm Săn. Ngôn ngữ đối thoại của nhân vật linh hoạt, giàu kịch tính, tạo không khí hùng tráng cho thiên truyện.
Qua đoạn trích, ta thấy Đăm Săn là một anh hùng hội tụ những phẩm chất đẹp đẽ nhất: trọng danh dự, gắn bó với hạnh phúc gia đình, chiến đấu không chỉ để cứu vợ mà còn vì mục đích cao cả hơn là làm cho cuộc sống của mọi người được ấm no, hạnh phúc. Đăm Săn là hiện thân của vẻ đẹp, tài năng, sức mạnh và ý chí của cộng đồng và dân tộc.
