Thay đổi tư duy, khơi thông nguồn lực
Thay đổi tư duy sản xuất và tiêu dùng theo hướng tuần hoàn là một trong những giải pháp quan trọng để thực hiện mục tiêu phát triển bền vững. Tuy nhiên, việc triển khai mô hình kinh tế tuần hoàn (KTTH) ở Việt Nam còn gặp nhiều khó khăn, trong đó có rào cản về nguồn lực tài chính.
Nhiều mô hình KTTH triển khai hiệu quả
Trên thực tế, Việt Nam đã có nhiều mô hình KTTH triển khai hiệu quả ở các lĩnh vực khác nhau. Trong lĩnh vực nông nghiệp, mô hình VACR (vườn - ao - chuồng - rừng) khép kín đã được người nông dân áp dụng từ lâu. Gần đây, nhiều mô hình mới cũng được triển khai như mô hình nông nghiệp sinh thái, nông nghiệp hữu cơ, mô hình chăn nuôi an toàn sinh học 4F của Tập đoàn Quế Lâm; mô hình bioaquatic (lúa - cá; lúa - tôm).
Trong lĩnh vực công nghiệp, khu công nghiệp Nam Cầu Kiền tại Thủy Nguyên (Hải Phòng) đã được hồi sinh nhờ chuyển sang mô hình sinh thái. Nhiều dự án phát triển năng lượng tái tạo như điện mặt trời, điện gió, điện sinh khối cũng được triển khai.
Nhiều rào cản cần tháo gỡ
Mặc dù vậy, theo một nghiên cứu của Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM), mức độ áp dụng KTTH tại các doanh nghiệp Việt Nam vẫn tương đối thấp. Nguyên nhân là do mô hình KTTH còn mới mẻ, đòi hỏi doanh nghiệp phải đổi mới công nghệ, đầu tư thêm chi phí, trong khi đó, năng lực tài chính của doanh nghiệp còn hạn chế.
Bên cạnh đó, hành lang pháp lý cho KTTH ở Việt Nam vẫn chưa hoàn thiện, chưa có các quy định cụ thể về trách nhiệm của doanh nghiệp trong thu hồi, phục hồi tài nguyên từ các sản phẩm đã sử dụng. Các công cụ như thuế tài nguyên, phí bảo vệ môi trường cũng chưa được áp dụng hiệu quả.
Khơi thông nguồn lực tài chính xanh
Để thúc đẩy phát triển KTTH, cần có giải pháp khơi thông nguồn lực tài chính. Theo PGS.TS. Bùi Quang Tuấn, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, có ba con đường tiềm năng để đáp ứng các nhu cầu tài chính xanh.
Thứ nhất, dồn lực theo đuổi các nỗ lực khuyến khích đầu tư tư nhân, cả vào công nghệ mới và cơ sở hạ tầng có khả năng chống chịu hơn.
Thứ hai, tăng tài trợ từ ngân sách bằng cách nâng cao nguồn thu bổ sung thông qua thuế carbon và/hoặc bằng cách đi vay ở các thị trường trong và ngoài nước, trong giới hạn cần thiết để tránh gánh nặng nợ cho Chính phủ trong tương lai.
Thứ ba, huy động thêm nguồn thu từ các nguồn tài chính quốc tế, bao gồm các tổ chức đầu tư và các nhà tài trợ đa phương và song phương, đồng thời khai thác FDI và kiều hối.
Một số giải pháp cụ thể
Ngoài các giải pháp nêu trên, Chính phủ cần tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý cho KTTH, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp tham gia. Đồng thời, cần đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân về KTTH, tạo sự đồng thuận trong xã hội.
Với sự nỗ lực của các cấp, các ngành và sự đồng hành của doanh nghiệp, người dân, Việt Nam sẽ sớm hiện thực hóa mục tiêu phát triển KTTH, góp phần bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.
