Một điểm đáng chú ý trong dự thảo Luật Bảo hiểm Xã hội (BHXH) mới nhất là việc bổ sung các điều khoản về khả năng rút BHXH một lần cho nhóm đối tượng mới, bao gồm những người có mức suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên và người khuyết tật đặc biệt nặng.
Sau khi tiếp thu ý kiến của các đại biểu Quốc hội, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội cùng với Ủy ban Xã hội của Quốc hội đã điều chỉnh dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) và đưa vào thẩm tra trước khi trình Quốc hội để có ý kiến cuối cùng. Trong hai phương án được đưa ra, phương án 1 nhận được sự đồng thuận nhiều hơn.
Phương án 1 được chia thành hai nhóm người lao động:
Nhóm thứ nhất bao gồm những người lao động có thời gian đóng BHXH trước ngày Luật này có hiệu lực (dự kiến từ ngày 1-7-2025). Sau khi không tham gia BHXH bắt buộc trong 12 tháng và đủ điều kiện về thời gian đóng BHXH dưới 20 năm, họ sẽ được phép rút BHXH một lần.
Nhóm thứ hai là những người lao động tham gia BHXH từ ngày Luật này có hiệu lực trở đi và không được áp dụng quy định về rút BHXH một lần.
Phương án 2
Trong trường hợp sau 12 tháng không tham gia BHXH bắt buộc và đủ điều kiện về thời gian đóng BHXH dưới 20 năm, người lao động có thể rút BHXH một lần, nhưng không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào Quỹ hưu trí và tử tuất. Thời gian còn lại sẽ được bảo lưu để họ tiếp tục tham gia BHXH khi có điều kiện và hưởng các chế độ liên quan.
Cả hai phương án đều áp dụng cho người lao động bình thường, trong khi các trường hợp đặc biệt như người lao động mắc bệnh hiểm nghèo hoặc ra nước ngoài định cư vẫn được phép rút BHXH một lần.
Theo đánh giá, cả hai phương án đều có ưu, nhược điểm riêng. Tuy nhiên, cơ quan soạn thảo ưu tiên phương án 1 do nó kế thừa những quy định hiện hành và ít gây xáo trộn trong xã hội. Hơn nữa, phương án này cũng tiến tới tiêp cận tiêu chuẩn quốc tế về chính sách BHXH.
Cơ quan soạn thảo đang hướng đến sự thay đổi quy định về rút BHXH một lần, vì phương án giữ nguyên như quy định hiện hành đã bị loại bỏ khỏi dự thảo. Điểm đáng chú ý, dự thảo mới bổ sung đối tượng có thể rút BHXH một lần là “người có mức suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên và người khuyết tật đặc biệt nặng”.
Theo Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, cả hai phương án đều hướng đến mục tiêu của Nghị quyết 28 của Ban Chấp hành Trung ương về cải cách chính sách BHXH, đó là hạn chế số lượng người rút BHXH một lần, từ đó đảm bảo quyền lợi lâu dài và an sinh xã hội bền vững cho người lao động.
Tuy nhiên, việc áp dụng các phương án có thể gặp phải một số vấn đề, như việc xác định cách tính mức hưởng cho người lao động nước ngoài tham gia BHXH dưới 12 tháng. BHXH Việt Nam đã đề xuất Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội hướng dẫn cách tính này theo quy định hiện hành.
Tổng kết, phương án 1 đang nhận được ưu tiên về phản hồi từ cộng đồng NLĐ và cơ quan soạn thảo, nhưng việc áp dụng và điều chỉnh các quy định tiếp theo sẽ đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng để đảm bảo tính công bằng và bền vững của chính sách BHXH.
