Những bài thơ của Nguyễn Khuyến thường mang nặng tâm trạng buồn bã, vì ông thường đối mặt với những gánh nặng của thời cuộc, những cảnh đau thương của đất nước, và những thói đời éo le, bạc bẽo. Tâm trạng buồn ấy càng sâu đậm khi ông từ bỏ cuộc sống ở thành thị để về quê nghèo, nơi mà nỗi buồn trong thơ ông trở nên rõ ràng hơn, sâu sắc hơn. Tuy vậy, bài thơ "Bạn Đến Chơi Nhà" lại là một điểm sáng, một nốt vui bất chợt, khiến cho không gian thơ của Nguyễn Khuyến bừng sáng bởi thông minh và hài hước tự nhiên của cụ Tam Nguyên.
Bài thơ ẩn chứa một tình bạn chân thành, vượt qua mọi rào cản của xã hội, và không bị ảnh hưởng bởi sự giàu nghèo vật chất. Mặc dù vật chất có thể khan hiếm, nhưng tình bạn ấm áp và chân thành vẫn tồn tại và vươn lên trên tất cả.
Nguyễn Khuyến không chỉ tài năng trong việc sử dụng từ ngữ, mà còn có khả năng tạo ra cấu trúc bài thơ độc đáo. Trong "Bạn Đến Chơi Nhà", ông không theo cấu trúc truyền thống của thể thất ngôn bát cú Đường luật, mà thay vào đó ông sử dụng cấu trúc độc đáo, chỉ sử dụng một câu làm câu đề và không có ranh giới rõ rệt giữa các phần của bài thơ. Điều này tạo ra một sự mới lạ và độc đáo trong cách xây dựng bài thơ của Nguyễn Khuyến, và đồng thời thể hiện sự sáng tạo của ông.
Câu mở đầu đơn giản và tự nhiên như một lời chào hỏi thân thiết của hai người bạn lâu năm gặp lại nhau. Một khi tuổi già đến, người ta thường cảm thấy cô đơn và khao khát có bạn để chia sẻ, vì vậy việc bạn đến thăm khiến cho Nguyễn Khuyến thực sự vui mừng. Sự gắn kết thông qua từ ngữ như "bác" cũng thể hiện sự thân thiết giữa chủ nhà và khách.
Sau khi rời bỏ cuộc sống của quan lại để về quê nghèo, việc bạn đến thăm Nguyễn Khuyến khiến cho ông cảm động và tự hào. Dù cuộc sống vật chất có khan hiếm, nhưng tình bạn giá trị vẫn tồn tại và vượt lên trên tất cả.
Câu chuyện về việc không có trầu để tiếp khách, nhưng sự chân thành và vui vẻ vẫn tồn tại, làm cho không gian của bài thơ trở nên gần gũi và ấm áp. Sự hòa hợp giữa mảnh đời quê bình dị và tình bạn chân thành được thể hiện qua những đoạn thơ tinh tế.
Bài thơ "Bạn Đến Chơi Nhà" không chỉ là một tác phẩm thơ đẹp về tình bạn và sự hòa hợp với thiên nhiên, mà còn là một minh chứng cho tài năng và sự sáng tạo của Nguyễn Khuyến trong việc sử dụng từ ngữ và xây dựng cấu trúc bài thơ. Đồng thời, bài thơ cũng là một lời nhắc nhở về giá trị của tình bạn và sự thấu hiểu, vượt qua mọi rào cản của xã hội và vật chất.
