Việt Nam có nhiều loại trái cây mang vẻ ngoài tương đồng, thậm chí có thể giống nhau đến 90%, nhưng thực chất bên trong lại khác biệt và cách thưởng thức cũng không giống nhau. Quả sa kê là một ví dụ điển hình, vì vẻ ngoài của nó rất giống với một quả mít non.
Cây sa kê, còn được gọi là cây bánh mì, có tên khoa học là Artocarpus incisa L và thuộc họ Dâu tằm (Moraceae). Loài cây này có xuất xứ từ Malaysia và các đảo trong khu vực Thái Bình Dương, và ở Việt Nam được trồng phổ biến ở các tỉnh miền Nam.
Đến đầu mùa hè, nhiều người bày bán quả sa kê tại các chợ dân sinh và chợ trực tuyến ở Hà Nội. Với những ai chưa từng thấy loại quả này, lần đầu nhìn thấy sẽ dễ nhầm lẫn với quả mít. Tuy nhiên, bên trong quả sa kê không có hạt, không chia thành múi, mà là một khối thịt dày và chắc, có màu trắng ngà.
“Hiện tại, sa kê đang đầu mùa nên giá khá cao, khoảng 65.000 đồng/kg. Đến chính vụ vào khoảng tháng 7, khi người dân thu hoạch nhiều hơn và bán ra thị trường, giá sẽ giảm xuống còn khoảng 40.000 đồng/kg. Ba năm trước, khi tôi mới bắt đầu bán loại quả này, nhiều người qua lại thắc mắc vì sao trái mít lại nhỏ thế và không có mùi thơm. Khi biết rằng đây là quả sa kê, một đặc sản của miền Tây, mọi người đều tỏ ra thích thú và mua về thử.
Khác với quả mít, quả sa kê phải được nấu chín mới ăn được. Sa kê có thể được chế biến thành các món như hầm, chiên, nấu chè, nấu canh,...," chị Nhài, một người bán hoa quả tại chợ Hà Đông, Hà Nội, chia sẻ.
Theo hướng dẫn của chị Nhài, khi mua quả sa kê về, bạn cần gọt vỏ, thái thành từng miếng dày khoảng nửa đốt ngón tay, và ngâm vào chậu nước muối loãng để bớt nhựa. Sau khi ngâm khoảng 5 phút, để ráo nước rồi mang đi chế biến. Nếu không ăn hết, bạn có thể bọc sa kê trong túi nilon và để trong ngăn mát tủ lạnh để dùng dần.
Khi dùng, quả sa kê có hương vị tương tự như khoai tây hoặc khoai môn nhưng thơm và ngậy hơn. Thịt sa kê mềm, dày, phù hợp cho cả người già và trẻ nhỏ do chứa nhiều dinh dưỡng. Ở Sài Gòn, sa kê thường được chiên và lắc với xí muội, phô mai, trở thành một món ăn vặt đường phố hấp dẫn, tương tự như khoai lang, khoai tây lắc.
Những người thích ăn chay hoặc các cửa hàng thực phẩm chay thường mua sa kê với số lượng lớn. Do đó, mỗi lần sa kê được gửi từ miền Nam ra, chị đều bán hết sạch.
Anh Dũng, một thương lái chuyên thu mua sa kê từ bà con ở Bình Dương để phân phối đi các tỉnh thành, chia sẻ rằng trước đây người dân miền Tây trồng cây sa kê chủ yếu để lấy bóng mát. Cây này lớn nhanh và cho ra quả giống quả mít non. Khi chín, quả sa kê rụng lộp độp đầy gốc. Một số người tò mò mang ra ăn thử và phát hiện ra vị ngọt, còn quả xanh khi chiên lên thì bở, bùi, thơm và ngon. Từ đó, trái sa kê dần trở nên phổ biến và được nhiều người biết đến để chế biến thành các món ăn hấp dẫn.
Mỗi cây sa kê có thể thu hoạch được từ 150-200 trái mỗi mùa. "Mỗi trái sa kê chỉ nặng khoảng 0.7kg. Đến mùa thu hoạch, tôi đích thân đến vườn để thu mua từ bà con, sau đó đóng thùng và gửi xe cho các khách sỉ ở các tỉnh thành khác. Giá sỉ tại Bình Dương là 20.000 đồng/kg, nhưng khi vận chuyển đi xa, giá có thể tăng lên khoảng 50.000-70.000 đồng/kg," anh Dũng chia sẻ.
