Khái niệm về Lãi suất điều hành
Lãi suất điều hành là công cụ chính sách mà Ngân hàng Nhà nước Việt Nam sử dụng để điều tiết hoạt động tài chính và tác động đến nền kinh tế, nhằm đạt được mục tiêu ổn định, tăng trưởng và phát triển.
5 loại lãi suất điều hành cơ bản
NHNN sử dụng các loại lãi suất điều hành sau để tác động đến nền kinh tế trong từng thời kỳ:
1. Lãi suất thị trường mở (Lãi suất OMO)
Nghiệp vụ thị trường mở là việc NHNN mua bán giấy tờ có giá với các tổ chức tín dụng và chi nhánh ngân hàng nước ngoài để kiểm soát lượng cung tiền tệ trên thị trường. Lãi suất thị trường mở là lãi suất NHNN công bố trong các giao dịch này. Đây là một công cụ hiệu quả để thực thi các chính sách tiền tệ thông qua việc điều chỉnh mức lãi suất, từ đó tác động đến lượng mua bán của các ngân hàng thành viên.
2. Lãi suất cơ bản
Lãi suất cơ bản là mức lãi suất do NHNN công bố định kỳ, áp dụng cho các tổ chức tín dụng làm cơ sở xác định lãi suất kinh doanh. Các tổ chức tín dụng dựa trên mức lãi suất này để đưa ra lãi suất huy động và cho vay phù hợp. NHNN xác định mức lãi suất cơ bản dựa trên các yếu tố như lãi suất thị trường liên ngân hàng, lãi suất thị trường mở, xu hướng cung cầu và tình hình kinh tế - lạm phát.
3. Lãi suất chiết khấu
Lãi suất chiết khấu là lãi suất NHNN áp dụng cho các khoản vay của các tổ chức tín dụng nhằm đáp ứng nhu cầu vốn ngắn hạn. Công cụ này giúp điều tiết lượng cung tiền tệ thông qua việc điều chỉnh lãi suất chiết khấu. Khi lãi suất chiết khấu thấp hơn lãi suất thị trường, các ngân hàng thương mại có xu hướng tăng tỷ lệ cho vay và giảm dự trữ tiền mặt, ngược lại, khi lãi suất chiết khấu cao hơn lãi suất thị trường, các ngân hàng tăng tỷ lệ dự trữ và giảm cung tiền.
4. Lãi suất tái cấp vốn
Lãi suất tái cấp vốn được sử dụng trong các nghiệp vụ tái cấp vốn của NHNN cho các tổ chức tín dụng. Các hình thức tái cấp vốn bao gồm: cho vay đảm bảo bằng giấy tờ có giá ngắn hạn, chiết khấu/tái chiết khấu giấy tờ có giá, cho vay lại các khoản tín dụng và các hình thức khác.
5. Lãi suất dự trữ bắt buộc
Các ngân hàng thương mại phải duy trì lượng tiền dự trữ tối thiểu theo quy định của NHNN. Nếu mức dự trữ lớn hơn mức tối thiểu, ngân hàng sẽ được trả lãi suất dự trữ bắt buộc cho số tiền chênh lệch này.
3 tác động quan trọng của lãi suất điều hành
Sự thay đổi nhỏ trong lãi suất điều hành có thể tác động lớn đến hoạt động kinh tế xã hội của một quốc gia. Dưới đây là ba tác động quan trọng của lãi suất điều hành:
1. Kiểm soát lạm phát
Lãi suất điều hành đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát lạm phát. Khi lạm phát tăng, giá trị tiền tệ giảm, ảnh hưởng tiêu cực đến tiết kiệm của người dân và lợi nhuận doanh nghiệp. Tăng lãi suất giúp kiềm chế lạm phát, ổn định giá trị tiền tệ.
2. Điều tiết nền kinh tế
NHNN có thể giảm lãi suất điều hành để kích thích kinh tế khi gặp khó khăn hoặc tăng lãi suất để kiềm chế nền kinh tế khi phát triển quá nóng. Điều này giúp điều tiết kinh tế theo đúng hướng và hỗ trợ chính sách quản lý của Nhà nước.
3. Giảm tỷ lệ thất nghiệp
Lãi suất điều hành có mối quan hệ mật thiết với tỷ lệ thất nghiệp và tăng trưởng kinh tế. Trong ngắn hạn, tỷ lệ thất nghiệp và lạm phát có mối quan hệ nghịch biến, nhưng trong dài hạn, chúng lại có mối quan hệ thuận biến. Do đó, kiểm soát lạm phát và ổn định kinh tế thông qua lãi suất điều hành cũng góp phần giảm tỷ lệ thất nghiệp.
