Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), giá gạo xuất khẩu tiêu chuẩn 5% tấm của Việt Nam tiếp tục giảm 16 USD, xuống còn 578 USD/tấn vào ngày 4/3; gạo 25% tấm giảm 15 USD xuống còn 555 USD/tấn; và gạo 100% tấm giảm 20 USD xuống còn 478 USD/tấn.
Tính từ giữa tháng 2 đến nay, giá gạo 5% tấm xuất khẩu của Việt Nam đã liên tục giảm gần 60 USD/tấn và giảm 85 USD/tấn so với mức cao nhất vào tháng 12/2023.
Nguyên nhân của tình hình này được nhận định là do các khách hàng lớn giảm mua sau khi đã nhập khẩu một lượng lớn gạo. Đồng thời, nguồn cung gạo dồi dào hơn do các nước như Thái Lan, Philippines, Indonesia đều đang bước vào vụ thu hoạch lúa đông xuân giống như Việt Nam. Điều này khiến nhiều nhà nhập khẩu giảm áp lực mua hàng và tiếp tục kỳ vọng giá sẽ tốt hơn trong thời gian sắp tới.
Bà Phan Mai Hương, chuyên gia thị trường và đồng sáng lập chuyên trang thị trường lúa gạo SS Rice News, nhận định rằng giá gạo xuất khẩu hiện nay, mặc dù thấp hơn so với đỉnh điểm năm 2023, nhưng vẫn cao so với mặt bằng bình quân trong nhiều năm. Xu hướng giảm giá gần đây được diễn giải là theo quy luật cung - cầu của thị trường. Nhu cầu lương thực toàn cầu vẫn cao, nhưng không cấp bách như trước.
"Các quốc gia sản xuất lúa gạo như Việt Nam, Thái Lan đều đang thu hoạch rộ vụ Đông Xuân, là vụ có sản lượng lớn nhất trong năm, do đó nguồn cung khá dồi dào. Các nhà nhập khẩu gạo lớn đều nắm rõ thời điểm thu hoạch và sản lượng lúa gạo từ các quốc gia nên họ không vội vàng mua vào mà có tâm lý chờ để trả được giá tốt hơn", bà Phan Mai Hương nhận định.
Dù thị trường lúa gạo quốc tế có dấu hiệu trầm lắng, nhưng đã ảnh hưởng đến thị trường trong nước. Từ cuối tháng 2 đến nay, các doanh nghiệp trong nước có xu hướng giảm mua lúa, gạo để tránh ùn ứ và chờ giá giảm.
Điều này gây ra không ít thiệt thòi cho người trồng lúa khi nguồn cung tăng mạnh do vào vụ thu hoạch lúa đông xuân, trong khi họ không thể giữ lại kho, dẫn đến nguy cơ bị thương lái ép giá. Hiện, giá lúa tại các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long đã giảm từ 1.000 - 2.000 đồng/kg so với thời điểm trước Tết Nguyên Đán.
Mặc dù giá lúa gạo xuất khẩu giảm liên tục, nhưng các chuyên gia cho rằng đây chỉ là một xu hướng ngắn hạn và sẽ không giảm quá sâu do nhu cầu lương thực toàn cầu vẫn rất cao trong khi nguồn cung hạn chế do tác động của biến đổi khí hậu.
Theo dự báo của Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ, thế giới sẽ thiếu hụt khoảng 8,6 triệu tấn gạo trong năm 2024. Các quốc gia nhập khẩu hàng đầu như Philippines, Indonesia, Trung Quốc đều có kế hoạch tăng nhập khẩu gạo trong năm nay. Trong đó, Philippines được dự báo sẽ nhập khẩu kỷ lục 3,8 triệu tấn gạo; Indonesia cũng lên kế hoạch nhập khẩu khoảng 3,6 triệu tấn gạo.
Ngoài ra, Trung Quốc, sau thời gian dài dừng nhập khẩu và sử dụng gạo dự trữ, cũng đã bắt đầu có kế hoạch nhập khẩu gạo trở lại. Trong khi đó, Ấn Độ, nước có sản lượng gạo lớn nhất thế giới, vẫn tiếp tục chính sách hạn chế xuất khẩu nhằm ổn định giá lương thực trong nước.
Gạo vẫn là mặt hàng thiết yếu trên thế giới cũng như ở Việt Nam, do đó, cơ hội sản xuất và kinh doanh vẫn còn rất lớn trong thời gian tới. Điều quan trọng là các doanh nghiệp xuất khẩu cần tăng cường khả năng nắm bắt thông tin, thích ứng linh hoạt với mọi diễn biến của thị trường toàn cầu, góp phần bảo đảm an ninh lương thực quốc gia và gia tăng giá trị xuất khẩu một cách bền vững.
