1. Kĩ năng chọn đề:
Bài văn nghị luận là một dạng bài viết phổ biến trong các kì thi, đòi hỏi học sinh phải có khả năng phân tích, đánh giá và bình luận một vấn đề, một hiện tượng hay một tác phẩm văn học. Để làm tốt bài văn nghị luận, một trong những kĩ năng quan trọng nhất là chọn đề. Chọn đề không chỉ ảnh hưởng đến sự hấp dẫn, mới lạ và thuyết phục của bài viết, mà còn giúp học sinh tiết kiệm thời gian và công sức khi triển khai bài. Sau đây là một số hướng dẫn chi tiết để chọn đề văn nghị luận:
- Xác định dạng đề: Bài văn nghị luận có thể là văn nghị luận xã hội hoặc văn nghị luận văn học. Dựa vào yêu cầu của đề bài, học sinh cần xác định được dạng đề mình sẽ làm, để có thể lựa chọn chủ đề phù hợp với lĩnh vực và phạm vi dẫn chứng.
- Xác định yêu cầu nội dung: Mỗi đề bài thường có một yêu cầu cụ thể về nội dung mà học sinh cần phải thực hiện, ví dụ như phân tích, so sánh, bình luận, đánh giá, trình bày quan điểm... Học sinh cần hiểu rõ yêu cầu của đề bài, để có thể chọn được chủ đề có khả năng trả lời được câu hỏi hoặc thỏa mãn được yêu cầu của đề.
- Xác định sở thích và kiến thức:
+ Một yếu tố quan trọng khác khi chọn đề là sở thích và kiến thức của học sinh. Học sinh nên chọn những chủ đề mà mình quan tâm, yêu thích và có kiến thức vững vàng. Điều này sẽ giúp học sinh có được sự tự tin, hứng thú và sáng tạo khi viết bài.
+ Một số bài tập yêu cầu bạn viết một bài luận nhưng để bạn chọn chủ đề. Nếu bạn không được giao trước một chủ đề, hãy viết một bài luận về chủ đề mà bản thân thấy hấp dẫn. Hãy xem xét mục đích của bài luận khi bạn chọn chủ đề. Ví dụ: nếu nhiệm vụ của bạn là viết một bài luận thuyết phục, bạn có thể chọn một chủ đề mà bạn đam mê, như bảo vệ môi trường.
+ Việc quan tâm đến chủ đề có thể giúp bạn dễ dàng tìm thấy những điểm hỗ trợ cho lập luận của mình. Nếu bạn đang cố gắng quyết định giữa hai chủ đề, hãy lập danh sách các điểm bạn có thể sử dụng để hỗ trợ từng lập luận và chọn chủ đề mà bạn cho là dễ viết hơn.
+ Ngoài ra, học sinh cũng nên tránh những chủ đề quá rộng lớn, quá phức tạp hoặc quá nhạy cảm, để tránh gặp khó khăn trong việc thu thập thông tin và trình bày ý kiến.
- Tham khảo các nguồn thông tin: Để có được những ý tưởng hay và mới lạ cho chủ đề văn nghị luận, người viết có thể tham khảo các nguồn thông tin khác nhau, như sách giáo khoa, sách tham khảo, báo chí, internet... Học sinh cần lựa chọn những nguồn thông tin uy tín, chính xác và cập nhật, để có được những kiến thức và dẫn chứng chất lượng cho bài viết.
2. Kĩ năng xây dựng cấu trúc:
Bài văn nghị luận là một loại bài văn thuyết phục người đọc đồng ý với quan điểm của tác giả về một vấn đề nào đó. Để xây dựng câu trúc bài văn nghị luận, bạn cần tuân theo các bước sau:
- Bước 1: Xác định đề bài và quan điểm của mình.
+ Hiểu rõ đề bài yêu cầu bạn nghị luận về vấn đề gì và lựa chọn quan điểm của mình là ủng hộ hay phản đối.
- Bước 2: Lập dàn ý cho bài văn.
+ Phân chia bài văn thành ba phần chính: mở bài, thân bài và kết bài. Mở bài là phần giới thiệu đề bài và quan điểm. Thân bài là phần trình bày các lập luận và bằng chứng để chứng minh quan điểm. Kết bài là phần tóm tắt lại nội dung và kết luận quan điểm.
- Bước 3: Viết bài văn theo dàn ý đã lập.
+ Viết một cách rõ ràng, logic và thuyết phục, sử dụng các từ nối, từ biểu hiện quan điểm, từ chỉ sự tương phản, từ chỉ sự nhân quả... để liên kết các ý và các đoạn văn.
+ Tránh lặp lại các ý hoặc các từ, sử dụng ngôn ngữ phù hợp với đối tượng người đọc và chủ đề bài văn.
3. Kĩ năng diễn đạt:
- Xác định rõ đề bài và phạm vi nghiên cứu.
+ Đề bài là yêu cầu của bài văn, là những gì người viết cần phải trả lời, bình luận, thảo luận.
+ Phạm vi nghiên cứu là những khía cạnh, những mặt của vấn đề mà người viết muốn tập trung vào.
+ Người viết cần phải hiểu rõ đề bài và phạm vi nghiên cứu để không bị lệch lạc, lan man trong quá trình viết.
- Xây dựng một quan điểm rõ ràng, chính xác và có căn cứ.
+ Quan điểm là ý kiến cá nhân của người viết về vấn đề được đặt ra trong đề bài. Quan điểm phải rõ ràng, chính xác, không mơ hồ, không nói trắng nói đen. Quan điểm cũng phải có căn cứ, tức là phải dựa trên những kiến thức, những sự kiện, những số liệu có tính khoa học, chính xác và khách quan.
- Sử dụng các biện pháp nghị luận để chứng minh quan điểm.
+ Biện pháp nghị luận là những phương tiện ngôn ngữ mà người viết sử dụng để thuyết phục người đọc tin vào quan điểm của mình.
+ Có nhiều biện pháp nghị luận khác nhau, như: lập luận bằng lí lẽ, lập luận bằng ví dụ, lập luận bằng sự so sánh, lập luận bằng sự tương phản, lập luận bằng sự liên hệ...
+ Người viết cần chọn biện pháp nghị luận phù hợp với đề bài và quan điểm của mình, và sử dụng chúng một cách logic, hợp lý.
- Tuân thủ cấu trúc của bài văn nghị luận.
+ Bài văn nghị luận thường có ba phần chính: mở bài, thân bài và kết bài. Mở bài là phần giới thiệu vấn đề và quan điểm của người viết. Thân bài là phần trình bày các biện pháp nghị luận để chứng minh quan điểm. Kết bài là phần tóm tắt lại các ý chính của bài văn và kết luận quan điểm của người viết.
+ Nên xây dựng các phần của bài văn một cách rõ ràng, có liên kết và thống nhất.
4. Kĩ năng chỉnh sửa và kiểm tra:
Để viết được một bài văn nghị luận ấn tượng và chất lượng, bạn cần phải có những kĩ năng chỉnh sửa và kiểm tra bài văn một cách tỉ mỉ và khoa học.
Chỉnh sửa bài văn nghị luận là quá trình sửa đổi, bổ sung hoặc loại bỏ những phần không cần thiết, không phù hợp hoặc sai sót trong bài văn của bạn. Một số kĩ năng chỉnh sửa bài văn nghị luận cơ bản là:
- Chỉnh sửa nội dung:
+ Kiểm tra lại xem bài văn của bạn có đáp ứng được yêu cầu đề bài hay không, có đủ các phần giới thiệu, thân bài và kết luận hay không, có đưa ra được những lập luận chặt chẽ và thuyết phục hay không, có sử dụng được những ví dụ minh họa hợp lý hay không. Nếu phát hiện ra những phần thiếu sót, bạn cần bổ sung thêm hoặc sửa lại cho phù hợp.
+ Chỉnh sửa ngôn ngữ: Kiểm tra lại xem bài văn có sử dụng được ngôn ngữ chuẩn, tránh những từ ngữ quá thông tục, quá cầu kì hoặc quá khó hiểu hay không, có dùng được những từ đồng nghĩa, trái nghĩa, từ nối hay không, có tránh được những lặp từ, lỗi chính tả hay không. Nếu phát hiện ra những sai sót, bạn cần thay thế hoặc sửa lại cho chính xác.
+ Chỉnh sửa hình thức: Kiểm tra bài văn của mình có tuân thủ được các quy tắc về định dạng, cách trình bày hay không, ví dụ như khoảng cách dòng, lề trái phải, cỡ chữ, font chữ, đánh số trang hay không.
Kĩ năng kiểm tra bài văn nghị luận: Kiểm tra bài văn nghị luận là quá trình đánh giá lại bài văn của bạn sau khi đã hoàn thành việc chỉnh sửa. Một số kĩ năng kiểm tra bài văn nghị luận hiệu quả là:
- Đọc lại bài văn của mình một cách kỹ lưỡng và chú ý đến những chi tiết nhỏ nhất. Bạn có thể in ra giấy hoặc đọc to lên để dễ dàng phát hiện ra những lỗi sai.
- So sánh bài văn của mình với đề bài và xem xét xem đã trả lời được câu hỏi đề bài hay chưa, đã làm rõ được quan điểm cá nhân hay chưa, đã có những lập luận và ví dụ thuyết phục hay chưa.
